Web ölçeğinde büyük veri kaynaklarından bilgi çıkarımı ve doğrulanması

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Alisettar HÜSEYİNLİ

Danışman: Muhammet Ali Akcayol

Özet:

Bilgi tabanları, belirli bir alanda derinleşmiş veya genel bilgiyi kapsayan olguların oluşturduğu bilgi kümelerini ifade etmektedir. Yapay zekâ çalışmalarından karar destek sistemlerine, soru cevap uygulamalarından arama motorlarına birçok alanda altyapının oluşturulması için bilgi tabanları önemli rol oynamaktadır. Bilgi tabanlarının önemi kadar barındırdığı bilgilerin doğruluğu da önemlidir. Bilgi tabanları yaygın kullanıma sahip olmakla birlikte yanlış bilgi içerme konusunda eksikler barındırmaktadır. Bu eksikliği ortadan kaldırmak için literatürde düzeltme ve tamamlamaya yönelik farklı çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalar üçlüleri, ilişkileri, ilişki türlerini, sayısal değerleri düzeltmeyi veya yeni üçlü ve ilişkileri ortaya çıkararak bilgi tabanını zenginleştirmeyi hedeflemektedir. Bu tez çalışmasında doğrulama işlemi için üçlülerin güven değerlerini temel alan yayılma yaklaşımı önerilmektedir. Bu yöntem güven değerinin etkisinin tek bir üçlü ile sınırlı kalmadan bilgi tabanı üzerinde yayılmasını sağlamaktadır. Bu sayede güçlü bağlantıları daha da güçlendirerek ve zayıf bağlantıları da ortadan kaldırarak bilgi tabanını devamlı olarak daha istikrarlı duruma getirmektedir. Mevcut çalışmaların bir diğer eksikliği arındırma işlemini tek seferlik işlem olarak ele almaları ve işlem performansını ikinci planda tutmalarıdır. Ancak gerçek dünya BT’leri canlı, dinamik ve sürekli gelişen sistemlerdir. Bu nedenle önerilen yaklaşım sürekli arındırmayı desteklemelidir. Bunu ölçebilmek için farklı veri boyutu ve farklı hatalı üçlü oranlarında deneyler hazırlanmıştır. Doğrulama çalışmalarında aktif kullanılan FB15K, NELL, WN18 ve YAGO3-10 veri kümeleri ile yapılan deneylerde veri kümesinden bağımsız olarak veri boyutu ve yanlış bilgi oranının artmasına rağmen ortalama %87 doğruluk ve %98 hassaslık sonuçları elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler : Bilgi tabanı, bilgi çizgesi, bilgi doğrulama, yayılma, üçlü güven değeri