Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2014
Öğrenci: EMİNE HATUN DİKEN
Danışman: NEJLA YÜRÜK
Özet:Bu araştırmanın amacı Fen Lisesi, Anadolu Liseleri ve Meslek Lisesi'nde öğrenim gören 9. sınıf öğrencilerinin Fen Bilimleri alanındaki çoktan seçmeli soruların çözüm sürecinde kullandıkları bilişsel ve üstbilişsel stratejilerin; öğrencilerin soruların çözümü için gerekli olan alan bilgilerinin düzeyine, soruları doğru cevaplayıp cevaplayamamalarına ve soruların zorluk derecesine ilişkin algılarına göre nasıl değiştiğini belirlemektir. Bu kapsamda a. Fen Lisesi, Anadolu Liseleri ve Meslek Lisesi 9. sınıf öğrencilerinin Fen Bilimleri alanındaki çoktan seçmeli soruların çözümü öncesi, çözümü esnası ve çözümü sonrasında kullandıkları bilişsel ve üstbilişsel stratejilerin sayısı ve çeşidi, b. Fen Lisesi, Anadolu Liseleri ve Meslek Lisesi 9. sınıf öğrencilerinin Fen Bilimleri alanındaki çoktan seçmeli soruları çözerken kullandıkları bilişsel ve üstbilişsel stratejilerin soruları doğru cevaplayıp cevaplayamamalarına göre nasıl değiştiği, c. Fen Lisesi, Anadolu Liseleri ve Meslek Lisesi 9. sınıf öğrencilerinin Fen Bilimleri alanındaki çoktan seçmeli soruları çözerken kullandıkları bilişsel ve üstbilişsel stratejilerin öğrencilerin çoktan seçmeli sorularla ilgili alan bilgilerinin düzeyine ve soruların zorluk derecesiyle ilgili görüşlerine göre nasıl değiştiği incelenmiştir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan durum (örnek olay) çalışması kullanılmıştır. Araştırmaya 2010-2011 Eğitim-Öğretim yılında Ankara ilinde bulunan 1 Fen Lisesi, 4 Anadolu Lisesi, 1 Meslek Lisesi'nin 9. sınıfında öğrenim gören toplam 15 öğrenci katılmıştır. Araştırmada Fen Lisesi, Anadolu Liseleri ve Meslek Lisesi'nde öğrenim gören 15 öğrenciye; Kuvvet ve Hareket, Canlılarda Üreme, Büyüme ve Gelişme, Vücudumuzda Sistemler, Maddenin Yapısı ve Özellikleri, Maddenin Halleri ve Isı, Canlılar ve Enerji İlişkileri üniteleriyle ilgili olan Fen Bilimleri alanındaki 12 çoktan seçmeli soru çözdürülmüştür. Öğrenciler, soruları çözme sürecinde araştırmacı tarafından gözlenmiş, öğrencilerin kullandıkları bilişsel ve üstbilişsel stratejilerin belirlenmesi için öğrencilerden sesli düşünme yapmaları istenmiştir. Öğrencilerin soruları çözme sürecinde kullandıkları stratejilerin bilişsel ya da üstbilişsel olup olmadığını belirlemek, soruların zorluk derecesine ilişkin algılarını tespit etmek amacıyla her bir çoktan seçmeli sorunun çözümünden hemen sonra bilişsel ve üstbilişsel stratejileri kullanma amaçlarına yönelik yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Öğrencilerin çoktan seçmeli soruları çözme süreçlerine ait olan gözlem kayıtları ile öğrencilerle soruların çözümü sonrasında yapılan yarı yapılandırılmış görüşmelerden elde edilen verilerin transkriptleri yapılmıştır. Transkriptleri yapılan veriler analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; a. Araştırmada Fen Bilimleri alanındaki çoktan seçmeli soruların niteliğinin; öğrencilerin bu soruların çözümü öncesi, çözümü esnası ve çözümü sonrasında hangi stratejiyi kullandıklarını etkilediği tespit edilmiştir. b. Araştırmada öğrencilerin çoktan seçmeli soruların çözümü esnasındaki süreçte en fazla sayıda, çeşitte bilişsel ve üstbilişsel strateji kullandıkları tespit edilmiştir. c. Araştırma sonucunda öğrencilerin Fen Bilimleri alanındaki çoktan seçmeli soruların çözümü sonrasında bilişsel strateji kullanmadıkları tespit edilmiştir. d. Araştırmada Fen Lisesi öğrencilerinin Fen Bilimleri alanındaki çoktan seçmeli soruların çoğunun çözümü sonrasında üstbilişsel strateji kullandıkları; Anadolu Liseleri öğrencilerinin birkaç çoktan seçmeli sorunun çözümü sonrasında üstbilişsel strateji kullandıkları; Meslek Lisesi öğrencilerinin çoktan seçmeli soruların çözümü sonrasında üstbilişsel strateji kullanmadıkları tespit edilmiştir. e. Araştırmada Fen Bilimleri alanındaki çoktan seçmeli soruları çözerken fazla sayıda, çeşitte bilişsel ve üstbilişsel strateji kullandıkları halde soruları yanlış yanıtlayan Fen Lisesi ve Anadolu Liseleri'nden bazı öğrencilerin kavram yanılgılarının olduğu belirlenmiştir. f. Araştırmada Fen Lisesi ve Anadolu Liseleri öğrencilerinin Fen Bilimleri alanındaki çoktan seçmeli sorulara yönelik alan bilgilerinin düzeyinin; öğrencilerin soruları doğru yanıtlamalarında önemli bir değişken olduğu, soruları çözerken kullandıkları bilişsel ve üstbilişsel stratejilerin de soruların doğru cevabına ulaşmalarında araç olduğu tespit edilmiştir.