Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: OZAN GÜLÜM
Danışman: Aytekin Albuz
Özet:
Araştırmanın amacı, Aydın Kadıoğlu Zeybeği örneği ile zeybek müziğinin davul-zurna
icraları geleneğinde bulunan karakteristik müzikal duyumları yansıtıcı bir keman
uyarlamasını ortaya koymak ve bu uyarlamanın keman eğitimi süreçlerinde uygulamadaki
görünümünü değerlendirmektir. Araştırmanın hedef evreni zeybek müzikleri, ulaşılabilir
evreni ise TRT Türk halk müziği sözsüz oyun havaları repertuvarında yer alan 174 zeybek
müziğidir. Araştırmanın deneysel boyutuna ilişkin çalışma gurubunu Gazi Üniversitesi Gazi
Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Ana Bilim Dalı keman
öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmanın deseni, betimsel ve deneysel olmak üzere iki
boyuttan oluşmaktadır. Buna göre araştırma bir yönüyle nitel, diğer bir yönüyle de nicel
karma araştırma niteliği taşımaktadır. Betimsel boyutta, konu alanına ilişkin keman eğitimi
ve zeybek müziği kuramsal çerçevede açıklanmış, Aydın Kadıoğlu Zeybeği geleneksel icra
ses kayıtları notaya alınarak analiz edilmiş, eserin keman uyarlaması ortaya koyulmuş,
uyarlamanın geleneksel icralardaki karakteristik müzikal unsurları yansıtma durumuna dair
alan uzmanlarına görüşme formu uygulanmış, uyarlama müzikal olarak analiz edilmiş,
uyarlamaya yönelik alıştırmalar hazırlanmış ve uzman görüşleri alınarak deneysel süreçte
alıştırmaların etkililiğini belirlemeye yönelik müzikal performans değerlendirme ölçeği
hazırlanmıştır. Araştırmanın deneysel bölümünde, Aydın Kadıoğlu Zeybeği keman
uyarlamasına dönük hazırlanan özgün alıştırmaların, etkililiğini belirlemek amaçlanmıştır.
Bu amaç doğrultusunda tek gruplu ön test-son test deneysel desen kullanılmıştır. Hazırlanan
alıştırmalar üzerinden deney grubuyla haftada 1 saat olmak üzere toplam 8 ders yürütülmüş
ve ardından ön test-son test sonuçları karşılaştırılmıştır. Elde edilen veriler, “Wilcoxon
İşaretli Sıralar Testi” ve “Paired Samples t Testi” kullanılarak analiz edilmiştir. Ayrıca
Aydın Kadıoğlu Zeybeği keman uyarlamasının icra geleneğinde görülen karakteristik
müzikal unsurları yansıtma düzeyine ilişkin alan uzman görüşleri, frekans-yüzde
kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, Aydın Kadıoğlu Zeybeği üç davulzurna
icrasında 9/2’lik bileşik usulün 3+2+2+2 biçiminin kullanıldığı, icraların ana zurna,
dem zurna ve davul olmak üzere üç partiden oluştuğu, ezginin neveser makamına geçki
bulunan nikriz makamı ile oluştuğu tespit edilirken; karakteristik müzikal unsurların dem
ses, çarpma, çift çarpma, vibrato, glissando, ritardando, accelerando ve üçleme olduğu
belirlenmiştir. Alan uzmanı görüşleri neticesinde Aydın Kadıoğlu Zeybeği keman
uyarlamasının geleneksel icralardaki karakteristik müzikal unsurları yansıttığı tespit
edilmiştir. Aydın Kadıoğlu Zeybeği keman uyarlamasına dönük hazırlanan alıştırmaların
entonasyon, doğru nota çalabilme, sol el teknikleri, sağ el teknikleri ve kabul edilebilir tempo
ölçütlerinde öğrenciler üzerinde olumlu bir etkisinin olduğu ortaya çıkmıştır. Bu sonuçlar
ışığında zeybek müziğinin davul-zurna icra geleneğindeki karakteristik müzikal unsurları
yansıtır bir keman uyarlamasının yapılabileceği ve bu uyarlamanın uygun alıştırmalar ile
desteklenme yoluyla keman öğrencilerince seslendirilebileceği belirlenmiş ve buna yönelik
öneriler geliştirilmiştir.
Anahtar Kelimeler : Zeybek Müziği, Aydın Kadıoğlu Zeybeği, Uyarlama, Keman Eğitimi