Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: NAZİFE ÜZBE ATALAY
Danışman: Şerife Işık
Özet:
Bireysel ve toplumsal bozukluklar yerine güçlü yanlar, problemler yerine pozitif deneyimler, patoloji yerine yeterlilik oluşturma ve neyin yolunda gitmediğinden çok neyin yolunda gittiği ile ilgilenen pozitif psikoloji, psikolojik danışma ve rehberlik alanında gün geçtikçe daha fazla yararlanılan bir yaklaşım olma özelliği taşımaktadır. Pozitif psikoloji yaklaşımının temel çalışma alanlarından biri de zor yaşam koşullarına rağmen başarılı bir şekilde normal işlevselliğe dönebilme yeteneği olarak tanımlanan kendini toparlama gücü gelişim sürecidir. Belirgin bir risk faktörüne maruz kalan bireylerin pozitif işlevselliklerini kazanma süreçlerine etki eden koruyucu faktörlerin belirlenmesine yönelik çalışmalar kendini toparlama gücü ile ilgili alanyazında sıklıkla ele alınan çalışma konuları arasında yer almaktadır. Bu bağlamda, bu araştırmanın iki temel amacı bulunmaktadır. Bunlardan ilki, pozitif psikoloji alanında önemli unsurlardan biri olan cesaret kavramının “Adleryan Kuram” çerçevesinde kavramsallaştırılması ve bu kavramı geçerli ve güvenilir bir şekilde
vii
ölçen bir ölçme aracının geliştirilmesidir. Çalışmanın ölçek geliştirme sürecinin tüm aşamalarında toplamda 1354 yetişkin bireye ulaşılmış ve Adleryan Cesaret Ölçeğinin, cesaret kavramını ölçebilecek psikometrik özelliklere sahip olduğu bulgularına ulaşılmıştır. Çalışmanın ikinci amacı ise, kendini toparlama gücü gelişim sürecinde algılanan sosyal destek ve cesaretin koruyucu bir faktör olarak işlev görüp görmediğinin belirlenmesidir. Bu amaçla, risk grubu olarak belirlenen LGBT+ bireylerde algılanan stres ve kendini toparlama gücü ilişkisinde, algılanan sosyal destek ve cesaret düzeylerinin koruyucu bir faktör olarak aracı roller üstlenip üstlenmediğinin ilgili alanyazına dayalı olarak önerilen model yoluyla test edilmesi sağlanmıştır. Araştırmanın model test etme sürecinde yaş ortalaması 23,52 olan 314 LGBT+ bireye amaçlı örnekleme yolu ile ulaşılmıştır. Araştırmada veri toplama amacıyla Adleryan Cesaret Ölçeği, Kendini Toparlama Gücü Ölçeği-Kısa Formu, Algılanan Stres Ölçeği, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. İlişkisel tarama desenine dayalı olarak yapılandırılan araştırmada veriler yapısal eşitlik modellemesi yoluyla analiz edilmiştir. Araştırmada algılanan stresin cesaret ve algılanan sosyal destek aracılığıyla kendini toparlama gücünün anlamlı bir yordayıcısı olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Cesaret ve algılanan sosyal desteğin model kapsamında aracı roller üstlenmesi kendini toparlama gücü gelişim sürecinde koruyucu faktör rolü üstlendiklerini ortaya koymuştur. Araştırmada ayrıca iş/uğraşı durumuna göre herhangi bir işte çalışan LGBT+ bireylerin çalışmayan LGBT+ göre kendini toparlama gücü düzeylerinin daha yüksek olduğu; çoklu risk faktörlerine maruz kalan LGBT+ bireylerin maruz kalmayan LGBT+ bireylere göre kendini toparlama gücü düzeylerinin anlamlı bir şekilde daha düşük olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Ancak LGBT+ bireylerin kendini toparlama gücü düzeylerinin eğitim düzeyine göre anlamlı bir şekilde farklılaşmadığı sonucu elde edilmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar ilgili alanyazın bağlamında tartışılmış ve sonraki çalışmalar için hem araştırmacılara hem de uygulama alanında çalışanlara öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler : Cesaret, Kendini Toparlama Gücü, Algılanan Stres, Algılanan Sosyal Destek, LGBT+