Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2016
Öğrenci: FATMA ŞİMŞEK
Danışman: KEMALETTİN DENİZ
Özet:Çocuk doğumdan itibaren çevresiyle etkili iletişim içerisinde olur. Annesinden ve yakın çevresinden ana dilini öğrenmeye başlar. Bu nedenle içinde yaşadığı çevrenin dili ile ana dilini şekillendirir. Okul hayatında ise standart Türkçe ile tanışır. Okullarda Türkçe öğretimi ile öğrencilerin Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanmaları hedeflenmektedir. Yaşadıkları yörenin ağız özelliklerini yazılı ve sözlü anlatımlarında kullanan öğrenciler doğru iletişim kurmakta güçlük çekebilmektedirler. Bu araştırmanın amacı 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin sözlü ve yazılı anlatımlarında ağız özelliklerini kullanım durumlarının ne düzeyde olduğunu belirlemek ve bunlara yönelik çözüm önerileri sunmaktır. Araştırma kapsamında Tokat yöresinde belirlenen üç ortaokuldaki 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin ağız özelliği taşıyan yazılı anlatımdaki kelimeleri ayrı tasnif edilmiştir. Bu tasniflerden tekrarlanan kelimeler düşülerek sözlü ve yazılı anlatım karşılaştırması yapılmıştır. Araştırmada verilerin toplanması ve tasnifi bittikten sonra verilerin frekans dağılımı ve yüzde tabloları hazırlanmıştır. Bu tablolardan yola çıkarak bulgu, tartışma ve öneriler tespit edilmiştir. Yapılan çalışmada öğrencilerin ağız özelliklerine sözlü anlatımlarda yazılı anlatımlardakinden daha fazla yer verdikleri görülmüştür. Sınıf seviyesi yükseldikçe ağız özelliğine yer verme oranı azalmıştır. Yerleşim yerine göre bakıldığında köyden şehir merkezine doğru gidildikçe öğrencilerin ağız özelliklerini kullanma oranları azalmıştır. Cinsiyete göre değerlendirildiğinde ise erkek öğrencilerin sözlü ve yazılı anlatımlarında ağız özelliğine kız öğrencilere oranla daha çok rastlanmıştır. Öğrencilerin kullandığı ağız özellikleri kelime köklerinde daha fazla görülmüştür. Eklerde tespit edilen ağız özelliklerinin çoğunluğunun çekim ekinde olduğu tespit edilmiştir. Kelime türlerine bakıldığında ise ağız özelliği yansıtan kelimelerin daha çok fiiller olduğu görülmüştür.