Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2017
Öğrenci: LATİFE ARZU ARAL
Danışman: HAYRUNNİSA BOLAY BELEN
Özet:Dengeli bir hücre içi demir trafiği metabolik süreçlerin bir parçası olarak glial mekanizmalarda rol oynamaktadır. Buna karşılık çeşitli patolojik süreçlerde hücre içi demir, oksidatif stresin artmasını ve hücre hasarını tetiklemektedir. Steril inflamasyonda, oksidatif stres ve NO, demir birikimini indüklemekle birlikte, migren patogenezinde etkin olan meningeal hücrelerin demir trafiği bilinmemektedir. Bir NO vericisi olan nitrogliserin (GTN), iyi tanımlanmış bir migren tetikleyicisidir ve inflamatuar sitokinler ile NO aracılı gecikmiş inflamasyona yol açmaktadır. Sahra çöl tozu, barındırdığı mikroorganizmalar ve demirin de aralarında olduğu bazı bileşikler ile migren tipi baş ağrısı ile ilişkilendirilmiştir. Bu araştırma, 'NO vericisi ve Sahra çöl tozunun migreni tetikleme mekanizmalarına, meningeal ve glial hücrelerde hücre içi demir trafiğinin artması eşlik eder' hipotezini test etmiştir. Bu amaçla, mikroglia, astrosit ve meningeal hücre kültürlerinde, NO vericileri GTN ve SNP ile Sahra çöl tozu tarafından yapılan uyarının hücresel demir homeostazı ve inflamatuar sitokinler üzerine olan etkileri incelenmiştir. GTN, her üç hücre için de depo demiri olan ferritin ekspresyonunu artırmış, artış SNP ile aynı oranda gerçekleşmemiştir. Sahra çöl tozu ise, özellikle meningeal hücrelerde ferritin-L ve ferritin-H'yi belirgin şekilde artırmıştır. Ferroportin ve DMT1 ile ilişkili demir trafiği, her üç hücre tipinde farklı olmak üzere değişiklik göstermiştir. GTN, menings ve glialarda, Sahra çöl tozu ise astrositlerde NO üretimini istatistiksel olarak anlamlı şekilde artırmıştır. Sahra çöl tozu ile uyarım, mikroglia, astrosit ve meningeal hücrelerde IL-6 ve IL-10 üretimini belirgin düzeyde artırmış, MMP-9 ise yine Sahra çöl tozu ile mikroglia ve meningeal hücrelerde anlamlı şekilde artmıştır. Bu çalışma, NO vericileri olan GTN ve SNP ile Sahra çöl tozu olmak üzere üç farklı uyaranın, migren patogenezinde önemli bir rol oynadığı bilinen meningeal hücrelere ek olarak glial hücreler üzerinde de etkilerinin; hücre canlılığı, hücre içi demir trafiği ve inflamatuar moleküller açısından değerlendirildiği literatürdeki ilk çalışmadır. Bulgular, gerek NO vericilerinin gerekse Sahra çöl tozunun, depo ve taşıyıcı proteinler aracılığı ile hücresel demir homeostazını ve sitokin profilini menings ve parenkimal glialarda etkileyerek migren süreci üzerinde önemli etkileri olabileceğini göstermektedir.