Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Şehir Ve Bölge Planlama, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Paerhati Aini
Danışman: Nilgün Görer Tamer
Özet:
Glass’ın
ilk kez tanımladığı soylulaştırma kavramı, geçtiğimiz yarım yüzyıl içinde kentsel ve kırsal
alanları da içeren küresel bir olgu haline gelmiştir. Neoliberal politikaların, çevrenin kullanım değeri
üzerinden oluşturduğu mekansal değişimde doğanın yeri, soylulaştırma tartışmaları içinde yeni bir
odak olmuştur. Doğanın metalaştırılması, çevrenin iyileştirilmesine yönelik yatırımlar ve iklim
değişikliği ne bağlı afetler için alınan önlemlerin varlığı, emlak piyasasında yeni bir değer bileşeni
olarak yer almıştır Bu anlamda çevresel, ekolojik, yeşil, iklim, karbon ve dirençlilik olarak
adlandırılan yeni soylulaştırma kavramları ortaya çıkmıştır. 2000’ler in son yarısından itibaren
Türkiye’de dahil olmak üzere, dünya çapında kentsel yeşillendirme ve çevresel iyileştirme amaçlı
kentsel dönüşüm politikaları yaygın bir uygulama alanı bulmuştur Tez bu çerçevede, kentsel
dönüşüm ve değişimi yönlendiren bir unsu r olarak hem doğal varlıkların hem de tasarlanan yeşil
olanakların metalaştırılması ile ortaya çıkan rant farkı üzerinden çevresel soylulaştırma sürecini
açıklamaktadır. Bu amaç doğrultusunda, tezde bibliyometrik analiz yöntemi kullanılarak,
soylulaştırma alanyazını içinde çevresel soylulaştırma kavramının gelişimi haritalandırılmıştır.
Alanyazındaki sistematik incelemeye dayalı olarak klasik soylulaştırmadan çevresel soylulaştırmayı
ayıran göstergeler ortaya konulmuştur. Bu göstergeler, Ankara ORAN mahalle si örneğinde
incelenmiştir. Saha araştırmasında emlak firması ve muhtar görüşmelerinin yanı sıra mahallenin
dönüşüm sürecini betimleyecek açık kaynak emlak piyasası verilerine başvurulmuştur. Tez
çalışması, doğal çevrenin varlığından yola çıkarak gerçekleş mekte olan kentsel dönüşümün çevresel
soylulaştırma olgusuna nasıl yol açtığını ortaya koymaktadır. Temiz hava şehri olarak başlayan
ORAN mahallesi “yeşil rant” odaklı prestij konut alanına dönüşmektedir. Bu kapsamda tezin en
önemli bulgusu, ORAN mahallesi ndeki yeni konut alanlarının gösterişçi tüketim mekanları ile
birlikte orman, göl manzarası gibi doğal varlıklar üzerinden yükselerek metalaştıran pazarlama
stratejisinin, çevresel soylulaştırma olgusu ile ilişkili olduğudur. Bu anlamda çalışma, soylulaştı rma
araştırmalarının ve tartışmalarının derinleşmesine katkı sunmaktadır.
Anahtar Kelimeler : Sürdürülebilirlik, soylulaştırma, çevresel adalet, çevresel soylulaştırma, kentsel çevre adaleti, Ankara, ORAN mahallesi