Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: GÖZDE YÜCE
Danışman: Hüseyin Akkuş
Özet:
Eğitim alanında son zamanlarda
sadece öğrencilerin değil, öğretmenlerin de birer özdüzenleme becerisine sahip
bireyler olması gerekliliği dikkat çekmektedir. Geleceğin öğretmenleri olan
öğretmen adaylarının öğretim yöntemlerini etkili bir şekilde uygulayabilmeleri
için gerekli motivasyona sahip olmaları ve özdüzenleme becerilerini
kullanmaları önemlidir. Bu nedenle, özdüzenlemeli öğrenmenin bir alt boyutu
olan motivasyonu etkileyebileceği düşünülen, sosyo-ekonomik durum, kişilik
özellikleri gibi bazı değişkenler açısından incelemenin oldukça değerli
olabileceğinden yola çıkılarak gerçekleştirilen bu çalışmada, öğretmen
adaylarının sosyo-ekonomik durumları ile kişilik özelliklerinin
motivasyonlarını yordayıp yordamadığının tespit edilmesi amaçlandı.
Sosyoekonomik duruma ilişkin olarak aile yapısı, aile tutumu, gelir düzeyi,
anne ve baba eğitim düzeyleri ele alındı. Önce sosyo-ekonomik durumun
motivasyona etkisi, ardından kişilik özelliklerinin sosyo-ekonomik durumdan
etkilenebileceği düşünüldüğünden, bu iki değişkenin birlikte motivasyon
üzerindeki etkisi araştırıldı. Bu amaçla, öğretmen adaylarının sosyo-ekonomik
durumları ve kişilik özelliklerinin motivasyonun bileşenleri olan özyeterlik,
hedef yönelimi, yüklemeler ve bilimsel epistemolojik inançlar üzerindeki
etkisini yordama gücü hiyerarşik regresyon analizi ile tespit edildi. Çalışma,
nicel araştırma desenlerinden biri olan ilişkisel tarama yöntemiyle yürütüldü.
Çalışmanın örneklemini Ankara ilindeki bir devlet üniversitesinin eğitim
fakültesinin çeşitli bölümlerinde 2018-2019 öğretim yılında öğrenim gören 712
öğretmen adayı oluşturmaktadır. Çalışmada kullanılan veri toplama araçlarından
olan ‘Beş Faktör Kişilik Ölçeği’ öğretmen adaylarının kişilik özelliklerini,
Sosyo-ekonomik Durum Formu ise öğretmen adaylarının sosyo-ekonomik durumlarını
belirlemede kullanıldı. Öğretmen adaylarının motivasyonlarını belirlemek için
ise Genel Özyeterlik Ölçeği, 2x2 Başarı Yönelimleri Ölçeği, Başarı-Başarısızlık
Yüklemeleri Ölçeği ve Bilimsel Epistemolojik İnançlar Ölçeği kullanıldı.
Gönüllü onam formu alınarak 712 öğretmen adayının katılımıyla gerçekleştirilen
araştırmadan elde edilen verilerle yapılan kontrol değişkenli hiyerarşik
regresyon analizi sonucunda; sosyo-ekonomik değişkenlerin motivasyonun bazı
bileşenleri üzerinde düşük düzeyde anlamlı etkileri görüldü. Kişilik
özellikleri analize dahil edildiğinde ise öğretmen adaylarının
motivasyonlarının tüm bileşenleri üzerinde daha yüksek düzeyde anlamlı etkileri
olduğu, özellikle motivasyonun özyeterlik ve onu izleyen hedef yönelimi
bileşenleri üzerinde oldukça etkili olarak değerlendirilebilecek bulgular tespit
edildi. Çalışmadan elde edilen bu bulgulara göre; öğretmen adaylarının kişilik
özelliklerinin ve kişiliklerinin şekillendiği yetişme ortamının onların
motivasyonları üzerindeki etkisine ilişkin yararlı bilgiler sağlayacağı
düşünülmektedir.