Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SONGÜL ZORBAY VAROL
Danışman: NESLİHAN AVCI
Özet:Bu araştırmada amaç, okul öncesi eğitim kurumlarında çocuk katılımını ve etkileyen durumları incelemektir. Çalışma karma yöntemle gerçekleştirilmiş olup yakınsayan paralel karma yöntem deseni kullanılmıştır. Çalışma grubu kritik durum örneklemesi yöntemiyle belirlenmiş ve çalışma Ankara ilinin Etimesgut ilçesinde bulunan bir bağımsız anaokulu, bir ilköğretim bünyesinde bulunan anasınıfı, bir özel anaokulunda bulunan 36-72 ay aralığında ki 39 çocuk ve 13 öğretmenle gerçekleştirilmiştir. Çalışmada nitel veriler gözlem, yarı yapılandırılmış görüşme ve doküman inceleme yöntemleriyle elde edilirken nicel veriler Çocuğa Bakış Sıfat Listesi aracılığıyla toplanmıştır. Veri toplama işleminde 13 sınıfta 26 gözlem, öğretmenlerle yarı yapılandırılmış görüşme, çocuklara yarı yapılandırılmış odak grup görüşmeleri gerçekleştirilmiştir. Her öğretmenden rastgele seçilmiş ikişer etkinlik planı alınmıştır. Öğretmenler Çocuğa Bakış Sıfat Listesi doldurmuştur. Çalışmada nicel ve nitel veriler ayrı ayrı analiz edilmiştir. Nitel verilerin analizi iki aşamada gerçekleştirilmiştir. İlk aşamada fenomenolojik analiz yaklaşımı ile veriler çözümlenmiştir. 13 sınıfta katılımın desteklediği ve ihlal edildiği durumlar belirlenmiştir. Ayrıca tüm sınıfların etkinlik süreçlerinin Roger Hart’ın Katılım Merdivenine göre katılım düzeyleri incelenmiştir. Analizin ikinci aşaması içerik analizi yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Katılımın desteklendiği dört sınıf ve en fazla ihlal edildiği dört sınıfta öğretmen ve çocuk davranışları belirlenmiştir. Nicel verilerin frekans dağılımı incelenmiştir. Sonuç olarak çalışmaya katılan 13 sınıfın 9’unda katılım hakkının ihlal edildiği durumların, desteklendiği durumlardan daha fazla olduğu, 3 sınıfta katılım desteklerinin, ihlallerinden daha fazla olduğu, 1 sınıfta katılımı destekleme ve ihlal etme durumunun eşit olduğu belirlenmiştir. Katılımı destekleyen öğretmenlerin çocukların fikirlerine saygı gösterme, çocukları cesaretlendirme/teşvik etme, sorularını cevaplandırma, çocuklarla sohbet etme, çocukların görüşlerine başvurma, etkinliklerde vi seçenek sunma, çocukları bilgilendirme, etkinlik planını uygularken esnek davranma, çocukların hatalarını tolere etme, etkinlikleri tüm çocukları içerecek şekilde hazırlama, merak uyandırma özelliklerini daha fazla gösterdikleri belirlenmiştir. Katılımı ihlal eden öğretmenlerin çocukların görüşlerine başvurmama, kendini otorite olarak tanımlama, çocuklarla konuşurken tehdit eden bir dil kullanma, çocukları eleştirme, istenilen davranışın gerçekleşmesi için rüşvet verme, çocukların önerilerini kabul etmeme, eğitim programını yetiştirme kaygısı taşıma, çocukları cezalandırma, çocukların etkinliklere katılım durumlarına karar verme özelliklerini daha fazla gösterdikleri belirlenmiştir. Katılım hakkının desteklendiği sınıflarda çocukların fikir belirtme, bağımsız hareket etme, etkinlik başlatma, soru sorma, kurallara uyma ve sohbete katılma özellikleri daha fazla görülmüştür. Katılımın ihlal edildiği sınıflarda ise kuralları ihlal etme, fikir belirtme, kabullenen davranış gösterme özelliklerini daha fazla gösterdikleri görülmüştür. Etkinliklerin katılım düzeyleri incelendiğinde 108’nin katılım karşıtı basamaklarda olduğu ve 56 etkinliğin katılım basamaklarında olduğu belirlenmiştir. Araştırmanın nicel boyutunu oluşturan çocuğa bakış sıfat listesi sonuçları incelendiğinde katılım destekleyen öğretmenlerin çocukları tanımlarken çocuğun doğasına inanç ve yüceltilmiş çocuk alt boyutlarındaki sıfatları daha fazla seçtiği görülürken, katılımı ihlal eden öğretmenlerin yüceltilmiş çocuk, yetersiz çocuk ve çocuğun doğasına inanç alt boyutlarındaki sıfatları daha fazla seçtikleri belirlenmiştir.