Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Temel Eğitim, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MERVE KURUMANOĞLU YÜKSEL
Danışman: Naciye Aksoy
Özet:
1970’li yıllardan sonra hız kazanan küreselleşme diğer alanlarda olduğu gibi eğitim alanını da derinden etkilemiş, süreç içerisinde eğitimin amaçları, işleyişi, öğrenci ve öğretmen rolleri toplumsal olandan ekonomi ve piyasalar yönünde değişmiş, “bilgi” kavramı yeniden şekillenmiştir. Daha çok sınav odaklı ve rekabete dayalı olarak şekillenen eğitim sistemleri öğrencileri birbiri ile kıyasıya yarıştırır bir duruma getirmiştir. Rekabetçi ve seviye belirleyici bu dönüşüm öğrencilerde kişilik değişimlerine de yol açmıştır. Daha narsisist özellikler gösteren yeni neslin diğerlerini dinleme anlama, acılarına ortak olma, dayanışma ve paylaşma duygusu azalırken; kibir, üstünlük kurma, bencillik, ayrıcalıklı olma eğilim ve istekleri artış göstermektedir. Kısacası sadece “kazanmaya” odaklanmak sosyal yapıyı ve insanlar arası ilişkileri olumsuz yönde etkilemiştir (Yılmaz, 2014). Basına yansıyan haberler de göstermektedir ki öğrencilerin yüksek not alma, sınavlardan başarılı olma, atanabilme, nitelikli bir okula girebilme hedefleri onları içinden çıkamadıkları ruhsal bunalımlara sokmakta, intihara kadar sürüklemektedir. Bu bağlam ve gelişmeler doğrultusunda bu çalışmanın amacı öğrenciler arası rekabete ilişkin ilkokul öğretmenlerinin görüşlerini cinsiyetlerine, hizmet sürelerine (kıdem), görev yaptıkları okul türlerine (devlet-özel), mezuniyet durumlarına ve okuttukları sınıf düzeyine göre belirlemektir. Araştırma; nicel araştırma yaklaşımına göre tasarlanmış olup, basit tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini Ankara’nın Yenimahalle ilçesinde bulunan özel ve devlet ilkokullarında görev yapan ilkokul öğretmenleri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise evrenden oransız küme örnekleme yoluyla seçilen 325 sınıf öğretmeninden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri araştırmacı tarafından literatüre dayalı olarak geliştirilen, uzman görüşüne göre yeniden düzenlenen ve pilot uygulaması 130 ilkokul öğretmeni ile yapılan veri toplama aracı ile elde edilmiştir. Geçerlik güvenirliği yapılan veri toplama aracında rekabete yönelik olumlu ve olumsuz maddelere yer verilmiş ve öğretmenlerin bu maddelere katılma durumları sorgulanmıştır. Araştırma verilerinin sonuçlarına göre araştırmaya katılan ilkokul öğretmenleri öğrenciler arası rekabete ilişkin maddelerin büyük kısmına orta düzeyde katılım göstermişlerdir. Ancak öğretmenlerin çoğu rekabetin öğrencilerde yaratacağı olumsuz psiko-sosyal etkilere (olumsuz benlik algısı, stres, kaygı, olumsuz sosyal ilişkiler) yüksek katılım göstermiştir. Araştırmaya katılan öğretmenlerin öğrenciler arası rekabete ilişkin görüşleri “okul türü” değişkeni yönünden istatistiksel olarak anlamlılık göstermiştir. Özel okulda görev yapan öğretmenler devlet okulunda görev yapan meslektaşlarına göre öğrenciler arasındaki rekabeti daha az desteklemektedir. Özel okulda çalışan öğretmenler devlet okulunda çalışan öğretmenlere göre, özellikle rekabetin olumsuz etkileri boyutunda öğrencilerin “paylaşma, eşitlik ve adalet, sosyal dayanışma, güven, öğrenmenin niteliği, dayanışma, arkadaşlık ilişkileri” gibi değerler yönünden daha fazla olumsuz etkilendikleri görüşündedirler. Araştırmaya katılan öğretmenlerin öğrenciler arası rekabete ilişkin görüşleri cinsiyet, kıdem, mezuniyet durumu (lisans- lisansüstü), ve okuttukları sınıf düzeyi değişkenleri açısından anlamlı farklılık göstermemiştir.
Anahtar Kelimeler: Öğrenciler arası rekabet, ilkokul, ilkokul öğretmeni.