İLKÖĞRETİM SOSYAL BİLGİLER DERSİ 4 VE 5. SINIF DEĞERLERİNİN KAZANILMA DÜZEYİ


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2009

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Süleyman YİĞİTTİR

Danışman: HAMZA KELEŞ

Özet:

Araştırma, 2005 yılında yapılandırıcı yaklaşımı temel alarak hazırlanmış olan İlköğretim 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı'ndaki değerlerden random yöntemiyle seçilen sağlıklı olmaya önem verme, temizlik, yardımseverlik, bilimsellik, misafirperverlik, doğa sevgisi ile 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı'ndaki estetik, tarihsel mirasa duyarlılık, dayanışma, çalışkanlık, doğal çevreye duyarlılık, akademik dürüstlük değerlerinin kazanılma düzeyini ve farklı değişkenlerin değerlerin kazanılmasındaki etkisini tespit etmek için gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla her iki sınıf için dörtlü likert ölçeği geliştirilmiştir. Ayrıca araştırmada elde edilen nicel veriler öğretmenlerle yapılan görüşme yönteminin uygulandığı nitel bir çalışmayla da desteklenmiştir. Araştırma, tarama modelinde düzenlenmiş olup nicel bir nitelik taşımaktadır. Betimsel yöntem kullanılan araştırmanın evrenini 2008-2009 Öğretim Yılında Ankara merkez ilçelerde MEB'e bağlı resmî ilköğretim okullarındaki beşinci ve altıncı sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise Ankara merkez ilçelerinden random yöntemiyle seçilmiş sekiz ilköğretim okulunun beşinci sınıfından 1245 ve altıncı sınıfından 1315 öğrenci ile bir önceki eğitim yılında bu sınıfları okutmuş olan 34 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada, Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (4-5.Sınıflar) değerlerinin kazanılmışlık düzeyini ve etkili olabileceği varsayılan bağımsız değişkenlerin etkisini tespit etmek için anket uygulanmıştır. Anket yoluyla elde edilen nicel veriler SPSS istatistik programında aritmetik ortalama, standart sapma, t testi ve tek yönlü (One way) ANOVA analizleri kullanılarak değerlendirilmiştir. Nitel veriler ise görüşme formlarından elde edilen verilerin içerik analizi ile çözümlenmesi sonucu değerlendirmeye alınmıştır. Araştırmada elde edilen bulgular ve sonuçlar şunlardır: 4 ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı'ndaki değerlerden bilimsellik ve estetik değerleri Genellikle katılıyorum.; doğa sevgisi, temizlik, yardımseverlik, misafirperverlik, sağlıklı olmaya önem verme, tarihsel mirasa duyarlılık, çalışkanlık, dayanışma, akademik dürüstlük, doğal çevreye duyarlılık değerleri ise Tamamen katılıyorum. düzeyinde kazanılmıştır. 4. ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı'ndaki değerlerin kazanılma düzeyi ile öğrencilerin cinsiyetleri arasında doğa sevgisi, temizlik, yardımseverlik, misafirperverlik, sağlıklı olmaya önem verme, çalışkanlık, tarihsel mirasa duyarlılık, akademik dürüstlük ve estetik değerlerinde kız öğrencilerin lehine anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir. Bağımsız değişkenlerden annenin öğrenim durumu, babanın ve annenin mesleki durumu, ailedeki kişi sayısı ile 4.Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı'ndaki değerlerin kazanılma düzeyi arasında ve annenin mesleki durumu ile ailedeki kişi sayısıyla 5.Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı'ndaki değerlerin kazanılma düzeyi arasında anlamlı bir farklılık tespit edilmemiştir. Öğretmenlerin görüşme formunda verdikleri cevapların içerik analizinden ise değerler eğitimine Sosyal Bilgiler Öğretim Programı içerisinde yer verilmesinin olumlu karşıladıkları; değer öğretiminde tartışma, telkin, eleştirel yaklaşım, görsel materyal kullanımı ve anlatım tekniklerini kullandıkları; değer eğitiminde daha çok medya, aile ve toplumun etkilerinden kaynaklanan olumsuzluklar yaşadıkları, okulda kazandırılmaya çalışılan değerlerle öğrencinin okul dışındaki hayatının birbiriyle uyuşmaması nedeniyle sorun yaşadıkları; öğretmenlerin ders kitaplarında değer eğitimine yeterince yer verilmediğini düşündükleri; ünitelerde doğrudan verilmek üzere seçilen değerlerin olumlu ve doğru tespit edildiğini düşündükleri; değer eğitimi sonrası öğrencilerde olumlu davranış değişiklikleri gözledikleri ve öğretmenlerin değer eğitimiyle ilgili farklı istek ve önerileri olduğu tespit edilmiştir.