Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2012
Öğrenci: FEYZA ÖKE ALTUNTAŞ
Danışman: HAYRİ DUMAN
Özet:Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de endemik olarak bulunan Prangos Lindl. (Umbelliferae) türlerinin moleküler sistematiğinin ve biyolojik aktivitelerinin araştırılmasıdır. Moleküler sistematik çalışmalarında; endemik Prangos türlerinin kloroplast genomunun kodlanmayan transfer ribonükleik asit bölgelerinin (trnV5'-trnV3', trnL5'-trnL3', trnL-trnF) ve nüklear ribozomal DNA'sının iç transkribe olan ara bölgesinin (ITS; ITS-1+5.8S rRNA+ITS-2) DNA dizi analizleri yapılmıştır. Moleküler evrimsel analizler için MEGA versiyon 5.1 Beta 3 programı uygulanmıştır. Moleküler analizlere ek olarak türler arası genetik uzaklıklar SDS-PAGE yöntemi ile de belirlenmiştir. Moleküler analizler ve protein profilleri ile elde edilen genetik akrabalık morfolojik özelliklere göre yapılan sistematik ilişki ile benzerlik göstermiş ve Prangos cinsinin taksonomik problemlerinin çözümünde kullanılabilecek bilgiler vermiştir. Biyolojik aktivite çalışmalarında; birbirini tamamlayan in vitro testler (DPPH radikalini giderme, plazma lipit peroksidasyon inhibisyonu ve metal şelatlama) ile endemik Prangos türlerinin antioksidan etkileri araştırılmıştır. En yüksek antioksidan etki gösteren endemik Prangos türünün ise comet tekniği ile genotoksik ve antigenotoksik etkisi incelenmiştir. Ayrıca, türlerin metanol, su ve aseton ekstraktlarında bulunan toplam fenol, ß-karoten ve likopen miktarları tespit edilmiştir. Bununla birlikte, HPLC yöntemi ile de ekstraktlardaki klorojenik asit ve rutin miktarları analiz edilmiştir. Endemik Prangos türleri arasında, en yüksek antioksidan aktiviteyi Prangos ilanae Pimenov, Akalın & Kljuykov göstermiştir. P. ilanae ekstraktlarının muamelesi ile insan lenfositlerindeki hidrojen peroksit tarafından indüklenmiş oksidatif DNA hasarı önemli oranda azaltılmıştır (p<0,05). Sonuçlar, endemik Prangos türlerinin doğal bir antioksidan kaynağı olarak gıda takviyesinde ya da nutrasötiklerin geliştirilmesinde kullanılabileceğini göstermiştir.