Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme Ve Diyetetik Anabilim Dalı , Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Meltem Mermer
Danışman: Hilal Yıldıran
Özet:
Bu çalışmada yetişkin bireylerin diyetleri ile tükettikleri yağ miktarinı hızlı ve doğru bir şekilde saptanmasını sağlayan MEDFICTS (etler, yumurtalar, süt ve süt ürünleri, kızartılmış besinler, unlu mamüller, hazır yemekler ve atıştırmalıklar) diyet değerlendirme anketinin Türkçeye uyarlanmasının sağlanması amaçlanmıştır. Türkçeye çevrilen anket ile ilgili olarak 10 uzmandan alınan öneriler doğrultusunda değişiklikler yapıldıktan sonra 10 birey ile pilot çalışma yapılmıştır. Mersin Şehir Eğitim ve Araştırma Hastanesi dahiliye polikliniğine başvuran, herhangi bir kronik hastalık tanısı almamış, ilaç kullanmayan, yaşları 19-64 yıl arasında olan 360 birey (65 erkek, 295 kadın) çalışmaya dahil edilmiştir. Bireylere genel bilgi soruları içeren anket formu ve MEDFICTS diyet değerlendirme anketi uygulanmıştır. Tüm bireylerden üç günlük besin tüketim kayıtları alınmış ve fiziksel aktivite durumları kısa fiziksel aktivite değerlendirme aracı ile sorgulanmıştır. Biyokimyasal bulgular (plazma glukoz, ürik asit, toplam kolesterol, düşük yoğunluklu lipoprotein kolesterol, yüksek yoğunluklu lipoprotein kolesterol, trigliserit, açlık insülini, C-reaktif protein) hasta kayıt dosyalarında yer alan son bir aya ait değerler alınmıştır. Bireylerin antropometrik ölçümleri (vücut ağırlığı (kg), boy uzunluğu (cm), bel çevresi (cm), bel-boy oranı, boyun çevresi (cm)) alınmış, beden kütle indeksleri (kg/m2) hesaplanmış ve vücut bileşimleri (vücut yağ oranı (%), vücut su oranı (%), vücut kas kütlesi (kg) ve kemik kütlesi (kg) ) biyoelektrik impedans metodu ile analiz edilmiştir. Çalışma sonunda MEDFICTS skor puanı bireylerin %7,5’inin <40, %45’inin 40-70, %47,5’inin ise >70 olup ortalaması 67,57 ± 21,16’dır. MEDFICTS skor puanı <40 için özgüllük %95,28, duyarlılık %52,4, test geçerliliği %92,78 (:0,424, p<0,05) iken >70 için özgüllük %76,54, duyarlılık %88,05 ve test geçerliliği %80,83 bulunmuştur (: 0,611, p<0,005). Terapötik yaşam tarzı diyete uyum için kesim noktası 42,5 (AUC=0,932) ve AHA'nın kalp sağlığı için önerdiği diyet önerilerinin üzerinde tüketimi ölçmek için kesim noktası 68,5 (AUC=0,875) olarak tespit edilmiştir. MEDFICTS skor puanı ile vücut yağ oranı (r=-0,171, p<0,05) ile negatif yönlü, boy uzunluğu (r=0,231, p<0,05) ve vücut kas kütlesi (r=0,129, p<0,05) ile yönlü anlamlı ilişki olduğu saptanmıştır. MEDFICTS skor puanı ile diyetin toplam yağ (%) (r=0,609), toplam yağ (g) (r=0,694), doymuş yağ (%) (r=0,233), doymuş yağ (g) (r=0,421) ve kolesterol (mg) (r=0,424) miktarları arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki mevcuttur (p<0,05). Sonuç olarak, MEDFICTS diyet değerlendirme anketinin klinik veya araştırmalarda kalp sağlığı riski açısından yetişkin bireylerin diyetlerini hızlı ve doğru bir şekilde değerlendirebileceği saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler : MEDFICTS, Kolesterol, Doymuş yağ, Kalp damar hastalığı, Diyet