Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Öğrenci: FATMA TORUN
Danışman: SALİH ŞAHİN
Özet:Hızla değişen dünyada bireyler baş etmek zorunda oldukları yüzlerce bireysel veya toplumsal problem ile karşılaşmaktadırlar. Bununla birlikte bu konularla ilgili büyük veya küçük karar vermek durumundadırlar. Bireylerin problemleri uygun şekilde çözüp, sağlıklı karar verebilmeleri için karar verme, eleştirel ve bilimsel düşünme gibi bazı üst düzey düşünme becerilerine sahip olmaları gerekmektedir. Bu açıdan belirtilen becerilerin okul programlarında yer alması ve öğretimi önem taşımaktadır. Son yıllarda dünyada sıkça kullanılmaya başlanan ve Stephen Toulmin tarafından geliştirilen argümantasyon temelli öğretimin üst düzey düşünme ve karar verme becerilerini geliştirdiği belirlenmiştir. Bu yöntemin doğası incelendiğinde sosyal bilgiler ders içeriklerinin bu yöntemin kullanımına uygun olduğu tespit edilmiştir. Bu durumdan hareketle hazırlanan bu araştırmanın amacı argümantasyon temelli öğretimin yapıldığı yedinci sınıf sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin oluşturdukları argüman düzeylerini ve argüman düzeyleri ile karar verme becerileri arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden eylem araştırması ile yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu Adıyaman ili merkez ilçede bulunan Şehit Cem Özgül Ortaokuluznda 2013-2014 eğitim-öğretim yılında eğitimlerine devam etmekte olan 15zi erkek, 18zi kız olmak üzere toplam 33 yedinci sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmanın amacına ulaşması için belirlenen çalışma grubunun yer aldığı sınıfta (7/B) sosyal bilgiler dersi argümantasyon temelli yürütülmüştür. Araştırmacı tarafından yürütülen uygulama süreci için yedinci sınıf sosyal bilgiler dersi beşinci ünitesi (Ekonomik ve Sosyal Hayat) kazanımları çalışma konusu olarak belirlenmiştir. Kazanımların öğretimi için araştırmacı tarafından argümantasyon sürecine uygun ve öğrencilerin karar verme becerilerini destekleyecek beş farklı etkinlik tasarlanmış ve toplam sekiz hafta uygulanmıştır. Araştırmada verilerin analizi iki aşamada gerçekleşmiştir. Problem durumuna bağlı olarak öncelikle öğrencilerin üretmiş oldukları argüman düzeyleri belirlenmiştir.Öğrencilerin oluşturdukları argümanların düzeyini belirlemek için Erduran, Simon ve Osborne (2004) tarafından geliştirilen Argümantasyon Değerlendirme Ölçeği kullanılmıştır. Bu ölçek Toulmin Argümantasyon Modeliznin vi geliştirilmiş formudur. Daha sonra aynı etkinlikler incelenerek öğrencilerin karar verme basamaklarını kullanma düzeyleri belirlenmiş ve öğrencilerin argüman düzeyleri ile karar verme becerileri arasındaki ilişki tespit edilmiştir. Öğrencilerin argüman düzeyleri ile karar verme becerileri arasındaki ilişkiyi belirlemek için araştırmacı tarafından Karar Verme Becerisi Değerlendirme Rubriği geliştirilmiş ve her bir öğrencinin bu iki rubrikten aldıkları toplam puanlar karşılaştırılarak argüman düzeyleri ile karar verme becerileri arasındaki ilişki belirlenmiştir. Elde edilen verilen analizi sonucunda argümantasyon temelli öğretiminin yapıldığı yedinci sınıf sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin oluşturdukları argüman düzeylerinde sürecin başından sonuna kadar olumlu bir gelişme olduğu, argüman düzeylerinin ve kalitesinin arttığı tespit edilmiştir.Ayrıca öğrencilerin oluşturdukları argüman düzeylerinin haftalık etkinlikler açısından farklılıklar gösterdiği, özellikle öğrencilerin kendilerini daha yakın hissettikleri etkinliklerde (meslek seçimi gibi) daha fazla çürütücü kullandıkları, argümanlarında güncel konulara yer verdikleri de ortaya çıkmıştır. Öğrencilerin argüman düzeyleri ile karar verme becerileri arasında ise pozitif ve yüksek düzeyde (0.80) bir ilişkinin olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak argümantasyon temelli yürütülen sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin ürettikleri argüman düzeylerinin arttığı, öğrencilerin daha kaliteli argümanlar ürettikleri ve argüman düzeyleri ile karar verme becerileri arasında olumlu bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuçlardan hareketle sosyal bilgiler öğretim programında ve ders kitaplarında argümantasyon yöntemine uygun tasarlanmış etkinliklere daha fazla yer verilmesi, öğretmenlerin bu öğretimin kullanımına yönelik hizmetiçi eğitime tabi tutulmaları, öğretmenlerin öğrencileri argümantasyon sürecine dahil edebilecekleri ortamlar hazırlamaları gerektiği şeklinde önerilerde bulunulmuştur.