Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Cem GÖKMEN
Danışman: Mahmut Çitil
Özet:
Bu araştırmada birinci olarak ortaokul düzeyinde olan Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan öğrencilere Belirle + Organize Et + Yaz (BOY) Stratejisiyle hikâye yazma becerileri edinimleri, edindikleri bu becerileri öğretimden 2 ve 4 hafta sonra sürdürmeleri, hikâye yazma becerileri öğretimi sonunda edinimlerini anı türüne uygulayabilmeleri üzerindeki etkililiği belirlenmiştir. İkinci olarak OSB’li öğrencilere BOY stratejisiyle hikâye yazma becerileri öğretiminin dilin kullanım işlevleri üzerinde etkililiği belirlenmiştir. Üçüncü olarak, OSB’li öğrencilere BOY stratejisiyle hikâye yazma becerileri öğretiminin üretilen toplam farklı sözcük sayısı üzerinde etkililiği belirlenmiştir. Son olarak ise BOY stratejisinin OSB’li öğrencilere hikâye yazma becerileri üzerindeki etkisi öğrenci ve öğretmen görüşleri açısından değerlendirilmiştir. Araştırmaya ortaokul düzeyinde OSB tanısı olan üç erkek öğrenci katılmıştır. Öğrenciler 12 ile 13 yaşları arasında ve altıncı sınıfa devam etmektedir. Katılımcılardan ikisi genel eğitim sınıfında tam zamanlı kaynaştırma programına devam etmekte, biri ise özel eğitim sınıfı öğrencisidir. Katılımcıların üçü de haftada iki saat özel özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde destek eğitim almaktadır. Araştırmaya katılan öğrencilerin seçimi için bazı ön koşullar belirlenmiştir. Bu önkoşullar: a) İlgili devlet veya üniversite hastaneleri tarafından OSB tanısı almış olma, b) Ortaokul düzeyinde olma, c) Ek bir yetersizliği bulunmama, d) Verilen metni hecelemeden % 90 üzerinde doğru okuma, e) Hikâye elementleri dereceli puanlama anahtarından yazdığı hikâye üzerinden en az 3 (% 20), en fazla 6 (% 40) puan alma, f) Ortalama sözce uzunluğu en az 3 ve 3’ün üstünde olma, g) Çocuklarının çalışmaya katılmasında ebeveynlerin gönüllülüğü olarak belirlenmiştir. Araştırma tek denekli deneysel araştırmalardan “A-B Deseni” ile yürütülmüştür. Deney süreci; başlama düzeyinin belirlenmesi, BOY Stratejisi öğretimi, öğretim sonu değerlendirme ve izleme aşamalarından oluşmaktadır. BOY Stratejisi öğretimi; ön bilgileri harekete geçirme, tartışma, modelleme, rehberli uygulama ve bağımsız uygulamalar aşamalarında sunulmuştur. Öğretim aşamaları arası geçişler ölçüt temellidir. Ayrıca deney sürecinin başlama düzeyi ve BOY Stratejisi öğretimi aşamalarında değişiklik yapılmadan katılımcıların dilin kullanım işlevleri doğruluğu ve üretilen toplam farklı sözcük sayısı ölçümlenmiştir. Tüm değerlendirme koşullarında katılımcılara materyaller sunularak hikâye yazmaları istenmiştir. Katılımcıların yazdıkları hikâyelerde elementlere yer verme ve gelişmişlik durumları, hikâye kalitesi, dilin kullanım işlevleri doğruluğu ve üretilen toplam farklı sözcük sayısı puanlanmıştır. Veriler grafik üzerinde gösterilmiş ve görsel olarak analiz edilmiştir. Araştırma bulguları, BOY Stratejisi ile sunulan yazma öğretiminin, ortaokul düzeyinde OSB olan öğrencilerin yazdıkları hikâyelerin elementleri, kaliteleri, uzunlukları, planlama ve toplam yazma sürelerini artırmada ve katılımcıların öğretim sonu kazanımlarını 2 ve 4 hafta sonra sürdürmelerinde etkili olduğunu göstermiştir. Ayrıca, OSB’li öğrenciler, BOY Stratejisi ile sunulan hikâye yazma becerileri öğretimi sonunda edinimlerini anı türüne uygulayabilmişlerdir. Başlama düzeyi oturumlarına göre tüm katılımcıların anı elementleri puanında, anı kalitesinde, planlama ve toplam yazma sürelerinde artış olduğu ve daha uzun anı yazdıkları belirlenmiştir. Ayrıca araştırma bulguları, BOY stratejisi ile sunulan yazma öğretiminin, katılımcı öğrencilerin dilin biçim ve kullanım gelişimlerini ilerletmek için etkili olmadığını göstermiştir. Yapılan görüşmelerden elde edilen sonuçlar ise, BOY Stratejisi’ne yönelik öğrenci ve öğretmen görüşlerinin olumlu olduğunu göstermektedir. Araştırma bulguları, ilişkili olduğu amaç başlıkları altında ilgili alanyazın doğrultusunda tartışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Yazma, yazılı ifade becerileri, dilin biçim ve kullanım gelişimi, üstbilişsel ve bilişsel strateji, otizm spektrum bozukluğu