Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ÖZGE CEREN ÇELİK
Danışman: MEHMET TAŞPINAR
Özet:Bu araştırmanın amacı, öğretmen adaylarının hayat boyu öğrenme anahtar yeterliklerini öğrencilerine kazandırabilmelerine ilişkin öz yeterlik inançları ve öğretim elemanı görüşlerinin belirlenmesidir. Araştırmanın çalışma evreni, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesinde 4. sınıfta öğrenim gören öğretmen adaylarından oluşmaktadır. Araştırma nicel ve nitel yöntemlerin bir arada kullanıldığı yakınsayan paralel desene göre tasarlanmıştır. Çalışmanın nicel bölümü, tekil tarama ve ilişkisel tarama modeline uygun olarak tasarlanmıştır. Tekil tarama modeline dayalı olarak öğretmen adaylarının anahtar yeterlikleri öğrencilerine kazandırabilmeye ilişkin öz yeterlik inançları, girişimcilik düzeyleri ve dijital okuryazarlık düzeyleri belirlenmiştir. İlişkisel tarama modeline dayalı olarak ise adayların girişimcilik düzeyleri ve dijital okuryazarlık düzeylerinin bu yeterlikleri kazandırmaya ilişkin öz yeterlik inançlarını yordayıp yordamadığı belirlenmiştir. Bu kapsamda, veri toplama araçları Gazi Eğitim Fakültesinde 4. sınıfta öğrenim gören 334 öğretmen adayına uygulanmıştır. Çalışmanın nitel bölümünde olgu bilim desenine dayalı olarak öğretmen adaylarının anahtar yeterlikleri kazandırmaya ilişkin yeterlik düzeyi ile ilgili öğretmen adayı ve öğretim elemanlarının görüşleri belirlenmiştir. vi Bu kapsamda 27 öğretmen adayı ve 10 öğretim elemanı ile görüşmeler yapılmıştır. Araştırmada elde edilen nicel verinin analizi sonucunda, öğretmen adaylarının inisiyatif alma ve girişimcilik, öğrenmeyi öğrenme, kültürel bilinç ve ifade, sosyal ve beşeri yeterlikler ve dijital yeterlikleri kazandırmaya ilişkin öz yeterlik inançlarının orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının girişimcilik düzeyi ile girişimciliğin kazandırılmasına yönelik öz yeterlik inancı arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu ve girişimcilik düzeyinin, girişimciliğin kazandırılmasına yönelik öz yeterlik inancının anlamlı bir yordayıcısı olduğu görülmüştür. Benzer biçimde dijital okuryazarlık düzeyi ile dijital yeterliklerin kazandırılmasına ilişkin öz yeterlik inancı arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu ve dijital okuryazarlık düzeylerinin dijital yeterliklerin kazandırılmasına ilişkin öz yeterlik inancının anlamlı bir yordayıcısı olduğu görülmüştür. Araştırmada elde edilen nitel verinin analizi sonucunda öğretmen adaylarının öğrenme ve birey açısından hayat boyu öğrenmenin getirdiği öğrenme kültürüne dair temel düzeyde görüşleri olduğunu, anahtar yeterlikleri önemsedikleri ve alanları açısından kazandırılmaya uygun gördükleri belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının büyük çoğunluğunun anahtar yeterliklerin tümünün mevcut derslerle bütünleştirilmesi yönünde görüş bildirdiği saptanmıştır. En fazla sayıda öğretmen adayının yeterli hissettiği anahtar yeterlik alanı sosyal ve beşeri yeterlikler iken en az sayıda adayın yeterli hissettiği alanlar inisiyatif alma ve girişimcilik ile dijital yeterlikler olarak belirlenmiştir. Benzer biçimde adayların en fazla bilgiye ihtiyaç duydukları alanın dijital yeterlikler olduğu belirlenmiştir. Öğretmen yetiştirmede mevcut derslerin uygulamaları, öğretmenlik uygulamaları, öğretim elemanı, mevcut dersler ve ders dışı etkinlikler açısından düzenlemeler yapılmasının anahtar yeterliklerin gelişimi açısından önemli görüldüğü belirlenmiştir. Diğer yandan, beş anahtar yeterliğin kazandırılması konusunda ilkokul düzeyi öğretim üyelerinin çoğunluğu tarafından uygun, ortaokul düzeyi ise tümü tarafından uygun görülmüştür. Katılımcıların çoğunluğu anahtar yeterliklerin mevcut derslerle bütünleştirilmesini uygun görmüştür. Öğretim üyelerinin mevcut öğretim programlarında anahtar yeterlikler ile ilgili düzeylendirme ve somut düzenlemeler yönünden eksikler bulduğu belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının yeterliğine ilişkin görüşler incelendiğinde, katılımcıların çoğunun adayları yetersiz gördüğü belirlenmiştir. Öğretmen yetiştirmede makro düzeyde hedefler, dersler, öğretmen yetiştirme modeli ve değerlendirme açısından; mikro düzeyde ise öğretim süreci, öğretim elemanı ve değerlendirme süreci açısından düzenlemeler yapılmasının anahtar yeterliklerin geliştirilmesi açısından gerekli görüldüğü saptanmıştır.