Bazı Bitkilerin Doğal Ortamında Teşhisi İçin Kullanılmak Üzere Bir Öğretmen Kılavuz Kitabının Geliştirilmesi (Kızılcahamam Soğuksu Milli Parkı Örneği)


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2015

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Derya AYCAN

Danışman: SÖNMEZ GİRGİN

Özet:

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin başarılı arazi çalışmaları gerçekleştirebilmeleri ve doğal ortamında bitkileri tanıyabilmeleri ve dolayısıyla öğrencilerine rehberlik edebilmeleri için bir kılavuz kitap ve teşhis anahtarları geliştirmek, öğretmen ve öğretmen adaylarının görüşlerine göre değerlendirmektir. Araştırma tarama yöntemiyle yapılmıştır. Araştırma Ankarazdaki biyoloji öğretmenleri ve Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesizndeki biyoloji öğretmen adaylarına uygulanmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak teşhis anahtarlarının niteliğini değerlendirme ölçeği, kılavuz kitabının niteliğini değerlendirme ölçeği ve görüşme formu kullanılmıştır. Verilerin analizi için Excel ve SPSS 17.0 istatistik paket programları kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, doğal ortamında bitkileri teşhis edebilmelerinde kolaylık sağlamak üzere geliştirilen teşhis anahtarlarını değerlendiren biyoloji öğretmenleri ve biyoloji öğretmen adaylarının teşhis anahtarlarını yeterli buldukları tespit edilmiştir. Geliştirilen kılavuz kitabı içerik, dil, anlatım ve üslup, teknik, tasarım ve düzenleme, öğrenme, öğretme, ölçme ve değerlendirme kriterleri bakımından değerlendiren biyoloji öğretmenleri ve biyoloji öğretmen adaylarının kılavuz kitabını yeterli buldukları tespit edilmiştir. Öğretmenlerin çoğunluğu ve öğretmen adaylarının tamamı ileride yapılacak sistemli ve programlı bir arazi çalışması için böyle bir kılavuz kitaba ihtiyaç duyduklarına dair görüş belirtmişlerdir. Öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının geliştirilen teşhis anahtarlarının ve kılavuz kitabının niteliklerini değerlendirme açısından görüşleri arasında mesleki konuma göre anlamlı bir ilişkinin olmadığı tespit edilmiştir. Öğretmenlerin geliştirilen teşhis anahtarlarının niteliklerini değerlendirme açısından görüşleri arasında mezun oldukları fakültelere göre anlamlı bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir. Buna göre Fen Edebiyat Fakültesi mezunu olan öğretmenler, Eğitim Fakültesi mezunu olan öğretmenlere göre teşhis anahtarları hakkında daha fazla olumlu görüş bildirmişlerdir. Ancak öğretmenlerin geliştirilen kılavuz kitabının niteliklerini değerlendirme açısından görüşleri arasında mezun oldukları fakültelere göre anlamlı bir ilişkinin olmadığı tespit edilmiştir. Öğretmenlerin geliştirilen bitkiler alemi teşhis anahtarı, ağaç formundaki bitkiler teşhis anahtarı ve otsu bitkiler teşhis anahtarı niteliklerini değerlendirme açısından görüşleri arasında mesleki deneyimlerine göre anlamlı bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir. Buna göre mesleki deneyimi 11-20 yıl olan öğretmenler, mesleki deneyimi 1-10 yıl olan öğretmenlere göre bitkiler alemi teşhis anahtarı, ağaç formundaki bitkiler teşhis anahtarı ve otsu bitkiler teşhis anahtarı hakkında daha fazla olumlu görüş bildirmişlerdir. Öğretmenlerin geliştirilen tohumsuz bitkiler teşhis anahtarı, çalı formundaki bitkiler teşhis anahtarı ve kılavuz kitabın niteliklerini değerlendirme açısından görüşleri arasında mesleki deneyimlerine göre anlamlı bir ilişkinin olmadığı tespit edilmiştir. Öğretmenlerin geliştirilen teşhis anahtarlarının niteliklerini ve geliştirilen kılavuz kitabının niteliklerini değerlendirme açısından görüşleri arasında görev yaptıkları okul türüne göre anlamlı bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir. Buna göre meslek lisesinde görev yapan öğretmenler, Anadolu lisesinde görev yapan öğretmenlere göre kılavuz kitabı hakkında daha fazla olumlu görüş bildirmişlerdir. Sonuçlar dikkate alındığında öğretmenlerin, ileride yapılacak sistemli ve programlı bir arazi çalışması için iyi hazırlanmış bir öğretmen kılavuz kitabına ve teşhis anahtarlarına ihtiyaçları olduğu anlaşılmaktadır.