Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ZEHRA AKSOY
Danışman: Semra Arslan Selçuk
Özet:Geçtiğimiz yüzyıldan bu yana insan sağlığı ve yaşam kalitesinde gözlenen olumsuzluklar, bilim insanlarını, bu sorunun kökenine yöneltmiştir. Yapılan araştırmalar sonucunda insan ve doğa arasındaki içgüdüsel bağ keşfedilmiş, yaşam ve tüm yaşamsal süreçlere duyulan sevgi anlamına gelen biyofili kavramı tartışılmaya başlanmıştır. Bu alanda çalışmalar yapan farklı disiplinden birçok araştırmacı, insanın doğa ile bağının desteklenmesinde en büyük sorumluluğun mimari kararlarda olduğu konusunda birleşmiş ve doğa bağlantılı iyileştiren mekânlar inşa etmek için yapılarda uygulanabilecek bir takım biyofilik tasarım unsurları belirlemişlerdir. Söz konusu biyofilik tasarım parametreleri her ne kadar modern yapılar için düşünülse de, tarihi yapılarda da benzer kaygılarla yapılmış uygulamaların olduğu bilinmektedir. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı tarihi yapılarda mimarlığın iyileştiren özelliklerinin izini sürmektir. Çalışmada öncelikli olarak biyofilik tasarım yaklaşımları üzerine geliştirilmiş mevcut sınıflandırmalar ve farklı disiplinlerden araştırmacıların hazırladığı biyofilik tasarım çalışmaları incelenmiş, bu şekilde çalışmanın değerlendirme kriteri olan biyofilik tasarımın birleşik modelleri, süreçleri ve özellikleri belirlenmiştir. Daha sonra doğanın iyileştirici unsurlarını kullanarak “iyileştirici mekân” anlayışıyla inşa edilen ve Türk mimari mirasının en önemli değerlerinden olan “darüşşifalara” odaklanılmıştır. Alan çalışması için günümüze ulaşan Anadolu Selçuklu Darüşşifalarından beşi seçilmiş (Kayseri Gevher Nesibe Darüşşifası, Sivas I. İzzeddin Keykâvus Darüşşifası, Divriği Turan Melek Darüşşifası, Tokat Muineddîn Pervane Darüşşifası ve Amasya Anber bin Abdullah Darüşşifası) ve bu yapılar belirlenen biyofilik parametreler üzerinden incelenerek değerlendirilmiştir. İncelemeler sonucunda, bu yapılarda doğrudan ve dolaylı doğa kullanımlarını içeren pek çok biyofilik tasarım unsurunun uygulandığı ve bu uygulamaların darüşşifaların “iyileştiren mekân” özelliğini kazanmasında önemli roller üstlendiği görülmüştür. Söz konusu yapılar üzerinde ileride yapılacak disiplinler-arası ve geniş çaplı araştırmalar ile mevcut biyofilik tasarım yaklaşımlarına/sınıflandırmalara yenilikçi bakış açılarının geliştirilebileceği açıktır.