Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: İngilizce
Öğrenci: İrem YAŞAR
Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): Semra Arslan Selçuk
Eş Danışman: Sema Alaçam
Özet:
Son 20 yılda yaşanan hızlı teknolojik gelişmelerle birlikte üretken yapay zeka araçlarının pek çok alanda kullanımı ve üretim süreçlerine entegrasyonu yaygınlaşmıştır. Bu gelişmelerle birlikte tasarım alanları ve yaratıcı süreçlerde yapay zeka araçlarının kullanımıyla alakalı bazı avantajlar, kaygılar ve belirsizlikler ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada üretken yapay zeka araçlarının kullanımının yaratıcı düşünme ve tasarım süreçlerinde avantaj ve dezavantajlarını ölçmek ve araştırmak amaçlanmıştır. Çalışma yöntemi literatür incelemesi, uygulama ve değerlendirme aşamalarını kapsayan “uygulama odaklı yöntem” method olarak belirlenmiştir. Öğrenme/öğretme deneyimi için Gazi Üniversitesi Mimarlık Ana Bilim Dalı lisansüstü öğrencileri ve İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimarlık bölümü lisans öğrencilerinden oluşan üç farklı katılımcı grupla birlikte analog ve dijital kolaj çalışmalarının bir arada bulunduğu üç adımlı bir uygulama yürütülmüştür. Üç katılımcı grubu farklı yaş gruplarında ve sayılarda tasarım eğitimi geçmişi olan öğrencilerdir. Uygulama verileri nicel verilerden elde edilen analiz sonuçlarını nitel verilerle desteklendiği ve detaylandırıldığı model türü olarak tanımlanan açıklayıcı sıralı karma model ile incelemiştir. İncelemeler sonucunda; kullanılan yapay zeka aracının arayüz niteliği, prompt uzunluğu, soyut/somut kavram içeriği, analog ve dijital tasarım araçlarının farklılıkları, gibi üretken yapay zeka araçlarının tasarım süreçlerinde kullanımında sonuç ürün niteliğini etkileyen kriterlerin olduğu ve üretken yapay zeka araçlarının etkin kullanımını artıran metinsel düşünme ve edit araçlarının etkin kullanımın bu kriterler arasında bulunduğu sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler : Yapay zeka, prompt okuryazarlığı, yaratıcı öğrenme, deneyimsel tasarım, dijital tasarım