Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, TEMEL EĞİTİM ANABİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Gamze Topbaş
Danışman: Hatice Bekir
Özet:
Bu araştırma Çevreye Yönelik Materyalist Eğilimler Ölçeğinin (ÇYMEÖ) okul öncesi öğretmenleri için geçerlik ve güvenirlik çalışmasını yaparak araştırmaya katılan okul öncesi öğretmenlerinin çevreye yönelik materyalist eğilimlerinin demografik değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini ortaya çıkarmak amacıyla yapılmıştır. Betimsel tarama niteliğinde olan araştırmanın çalışma grubunu tabakalı örnekleme yöntemi ile belirlenen Şanlıurfa ili merkez ilçelerinde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı bağımsız anaokullarında ve ilkokul bünyesinde bulunan anasınıflarında görev yapan 300 okul öncesi öğretmeni oluşturmuştur. Araştırma verilerini toplamak amacıyla Genel Bilgi Formu ve Saraç ve Sarıkaya (2018) tarafından öğretmen adayları için geliştirilen bu çalışma kapsamında geçerliği güvenirliği yapılan Çevreye Yönelik Materyalist Eğilimler Ölçeği kullanılmıştır. Geçerlik çalışması için ölçeğin geliştirildiği özgün formdaki model yapısı göze alınarak DFA yapılmıştır. DFA’ ya başlamadan önce örneklemin faktör analizi yapmak için uygun olup olmadığını belirlemek için KMO ve Barlett küresellik test istatistikleri hesaplanmıştır. Yapılan analizlerden elde edilen bulgularda, KMO değeri 0,96 ve Barlett küresellik testi anlamlı çıkmıştır (𝜒2= 7532,988; p = 0,00 < 0,05). Ayrıca verilerde çok değişkenli uç değer olup olmadığını tespit etmek için Mahalonobis uzaklıkları
vii
hesaplanmıştır. Mahalonobis değerlerine göre maddelerde çok değişkenli uç değer olmadığı görülmüştür. Faktör analizinin uygulanabilmesi için diğer bir varsayım olan çoklu bağlantı problemine bakılmıştır. Çoklu bağlantı sorunu için ölçekteki maddeler arasındaki pearson korelasyonları hesaplanmıştır. Maddeler arasında hesaplanan ikili korelasyon sonuçlarına bakıldığında elde edilen değerlerden hiçbirinin 0.70’in üzerinde olmadığı görülmüştür. Elde edilen bu bulgu neticesinde maddeler arasında çoklu bağlantı sorunu olmadığı söylenebilir. Varsayımların sağlanmasından DFA’ ya geçilmiştir. DFA’ da model parametrelerinin tahmininde en çok olabilirlik kestirim yöntemi kullanılmıştır. DFA sonucunda elde edilen modelin model‐veri uyumunu değerlendirmek için χ2/sd, RMSEA, SRMR, NFI, NNFI, GFI, AGFI, ve CFI uyum indeksleri kullanılmıştır. ÇYMEÖ’ nün okul öncesi öğretmenler üzerinden gerçekleştirilen DFA model-veri uyumuna ilişkin elde edilen uyum indeks değerlerinin hepsinin ölçüt değerlerini karşıladığı görülmüştür. Yapılan DFA sonucunda maddelere ilişkin t değerleri incelenmiştir. Tüm maddelere ilişkin t değerlerinin 0,05 anlamlılık düzeyinde anlamlı olduğu görülmüştür. Bütün maddelere ilişkin t değerlerinin anlamlı bulunmasından sonra standart faktör yük değerleri ve hata varyanslarına bakılmıştır. Maddelere ilişkin faktör yük değerlerinin 𝜆=0,44 ile 𝜆=0.88 arasında hata varyanslarının ise ε=0,22 ile ε=0,80 arasında değiştiği görülmüştür. Cronabach 𝛼 güvenirlik katsayısı 0,96 olarak belirlenmiştir. Çıkan sonuçlar ÇYMEÖ’ nün okul öncesi öğretmenlerinin çevreye yönelik materyalist eğilimlerini belirlemek üzere kullanılabilir nitelikte olduğunu göstermiştir. Daha sonra verilerin normallik varsayımı için, Kolmogorov-Smirnov (K-S) testi hesaplanmıştır. Ölçeğin toplam puanlarının normal dağılım sergilememesi nedeni ile analizlerde parametrik olmayan istatistikler kullanılmıştır. Buna göre ilişkisiz iki grubun karşılaştırılmasında Mann Whitney U-Testi, ilişkisiz ikiden çok grubun karşılaştırılmasında Kruskal Wallis H testinin anlamlı olduğu durumlarda, hangi gruplar arasında anlamlı farklılığın olduğunu belirlemek için ise Non-Parametrik çoklu karşılaştırma testlerinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda okul öncesi öğretmenlerinin çevreye yönelik materyalist eğilimlerinin düşük olduğu saptanmıştır. Araştırmada okul öncesi öğretmenlerinin çevreye yönelik materyalist eğilimlerinin yaş, kıdem, en uzun süre yaşadıkları yer ve medeni duruma göre anlamlı bir fark yarattığı tespit edilmiştir. Öğretmenlerin çevreye yönelik materyalist eğilimlerinin görev yaptıkları kurum türü, aile ile birlikte mi yalnız mı yaşama durumu, anne-baba öğrenim düzeyi, çevre ile ilgili ders alma, bir şey satın alırken aile etkisinde kalma ve bir şey satın alırken arkadaşlarının etkisinde kalma değişkenlerine göre ise anlamlı bir farklılık göstermediği belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler : Çevre, materyalist eğilim, çevreye yönelik materyalist eğilim, okul öncesi öğretmeni