Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ÖMER EFKAN KUZUCU
Danışman: Turhan Çetin
Özet:
Bu çalışmanın amacı; ortaokul 6. sınıf öğrencilerinin demir ve kömür kavramına ilişkin
algılarını metafor analizi yoluyla belirlemektir. Araştırmaya maksimum çeşitlilik
örnekleme yöntemi dikkate alınarak 2015-2016 eğitim-öğretim yılında, Zonguldak ilinde
yer alan üç adet devlet ortaokulu ile Karabük ilinde yer alan iki adet devlet ortaokulunda
öğrenim gören toplam 141 öğrenci katılmıştır. Çalışmada olgubilim (fenomenoloji) deseni
kullanılmış ve veriler içerik analizi tekniği ile çözümlenmiştir. Araştırmanın
verileri,mecazlar yoluyla veri toplama formu ve katılımcıların verilen kavrama yönelik
ortaya koydukları metafora ait görsel dokümanlardır. Katılımcılara verilen formlarda önlü
arkalı olmak üzere,formun bir yüzünde öğrencilerin “Demir …’ya benzer; çünkü ….”
ifadesi diğer yüzünde ise “Kömür …’ya benzer; çünkü ….” ifadeleri ile görsel tanımlama
çizmeleri için bir bölüm yer almıştır. Yapılan araştırma sonucunda araştırmaya katılan 141
öğrenci toplam kömür ve demir kavramlarına ait 162 adet geçerli metafor geliştirmişlerdir.
Kömür ve demir metaforlarının, ortak özellikleri dikkate alınarak 9 farklı kavramsal
kategori altında toplanmıştır.Araştırma sonucunda; Zonguldak ilindeki katılımcıların
“kömür” kavramına yönelik geliştirdikleri metaforlar incelendiğinde çoğunluğun kömürü
“geçim kaynağı olarak” algıladıkları sonucu çıkmıştır. Aynı il için katılımcılar “demir”
kavramını “niteliği açısından” değerlendirmişlerdir. Araştırmaya Karabük ilinden
katılanların çoğunluğu ise “kömür” kavramını “hayati açıdan” değerlendirmiş olup maden
kazaları sonucunda yaşananlara dikkat çekmiştir. Aynı il için “demir” kavramına yönelik
geliştirilen metaforlar incelendiğinde katılımcıların çoğunluğunun demiri “niteliği
bakımından” değerlendirdiği görülmekte ayrıca önemli bir kısmı ise demiri “geçim
kaynağı” olarak değerlendirmişlerdir. Bu sonuca göre Kardemir’in Karabük için önemli bir
istihdam alanı olarak gördükleri sonucu çıkmıştır.
Anahtar Kelimeler : Kömür,demir, metafor, sosyal bilgiler, metaforik algı.