Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2017
Öğrenci: LEYLA PASAYEVA
Danışman: OSMAN ÜSTÜN
Özet:Günümüzde birçok sentetik ilacın yan etki ve etkileşimlerinden dolayı kanser tedavisinde kullanımında zorlukların olduğu bilinmektedir. Öte yandan uygulama alanının genişliği, terapötik etkinliği ve düşük toksisitesi ile bitkisel ilaçlar dikkat çekmekte ve üzerinde yapılan antikanser çalışmalar hızlanmaktadır. Antikanser etkisi ile dikkat çeken doğal bileşik gruplarından biri terpenik bileşiklerdir. Çalışmada Cousinia türlerinin seçilme nedeni bu türlerin terpenlerce zengin Asteraceae familyasına ait olması, türlerin şimdiye kadar sitotoksik aktivite yönünden incelenmemesi ve fitokimyasal içeriğinin belirlenmemesidir. Tez çalışması kapsamında Stenocephalae Bunge. seksiyonuna dahil olan dört türün sekonder madde gruplarının saptanması için genel teşhis reaksiyonları yapılmış ve bitkilerin daha çok fenolik ve steroidal bileşikler içerdiği bulunmuştur. Daha sonra bitkilerin metanol ekstreleri hazırlanarak sitotoksisite ve antioksidan etki açısından incelenmiş, daha aktif etki görülen bitkilerin alt ekstreleri hazırlanarak akciğer kanseri, kolon kanseri ve sağlıklı akciğer hücre hatlarında sitotoksik etki ve antioksidan etkisi taranmıştır. Uygun aktivite çalışmalarında aktif bulunan C. stenocephala bitkisinin diklorometan (CSD) ekstresi (Colo 205 hücre hattında IC50 = 130 µg/mL) ve C. davisiana bitkisinin n-butanol (CDB) ekstresi üzerinden izolasyon çalışmalarına devam edilmiştir. Sonuç olarak farklı kromatografik yöntemlerle CSD kodlu ekstreden triterpen yapısında ψ-taraksasterol bileşiği, CDB ekstresinden ise rutin ve izoramnetin 3-O-rutinozit izole edilmişitr. Daha sonra CSD ekstresinden elde edilen ψ-taraksasterol bileşiği aktivite yönünden taranmış ve sitotoksik etki göstermediği görülmüştür. Bitkinin sitotoksik etkisinin fraksiyondan izolasyonu yapılan ψ-taraksasterol maddesi ile LC-MS/MS çalışmaları ile belirlenen mirisetin, kafeik asit esteri, apigenin 7-apiozilglikozit maddelerinin sinerjistik etkisinden kaynaklanabileceği düşünülmüştür. CDB ekstresinden elde edilen bileşiklerin ise literatürde de bulunduğu üzere güçlü doğal antioksidan özellikte oldukları bildirilmiştir. Bunun dışında elde edilen metanol ekstreleri LC-MS/MS ile kimyasal içerik açısından incelenmiş daha çok kafeik asit ve kinik asit türevleri içerdiği bulunmuş ve ekstreler arasında belirgin bir farklılık görülmemekle birlikte yalnızca madde miktarlarında farklılık olduğu tespit edilmiştir.