Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2009
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: EMEL MEMİS
Danışman: NEVİN ŞANLIER
Özet:Bu arastırmanın amacı ortaöğretim kurumlarında öğrenci, öğretmen ve yemekhane personelinin gıda güvenliği bilgi düzeyleri, gıda güvenliğine yönelik tutumları ile okullarda sunulan yemek hizmetinin gıda güvenliği kurallarına uygunluğunu değerlendirebilmektir. Arastırma evreni olarak Ankara Merkez İlçelerinde yemek servisi sunan resmi ortaöğretim kurumları (25) belirlenmistir. Bu okulların yemekhanelerinde çalısan personelin tamamından (N=64) arastırmaya katılmayı gönüllü olarak kabul edenler (n=58) ile 10. ve 11. sınıf öğrencileri (n=912) ve öğretmenlerden (n=355) örneklem alınarak toplam 1325 birey arastırma kapsamına dahil edilmistir. Okul yemekhanelerinde gıda güvenliğine yönelik uygulamaların, yemekhane personeli, öğrenci ve öğretmenlerin gıda güvenliği hakkında tutum ve bilgileri ile okul yemekhaneleri hakkında görüsleri hazırlanan anket formu kullanılarak tespit edilmeye çalısılmıstır. Anket formu arastırmacı tarafından gelistirilmis, pilot uygulama verileri üzerinden faktör analizleri ile geçerlik ve güvenirlik testleri yapılmıstır. Pilot uygulama sonucunda güvenirlik katsayıları; tutum ölçeği için 0.85, okul yemekhanesi değerlendirme ölçeği için 0.95 ve bilgi testi için de 0.88 olarak belirlenmistir. Pilot uygulama sonuçları doğrultusunda yapılan düzenlemelerle anketlere son sekli verilmis ve örnekleme uygulanmıstır. Elde edilen veriler SPSS 15 for Windows (Statistical Program for Socal Sciences) paket programı kullanılarak değerlendirilmistir. Verilerin sayı ve yüzde dağılımları, aritmetik ortalamaları tablolar halinde sunulmus, x2 testi, t testi, F testi, Tamhane's T2 testi ile korelasyon analizleri uygulanarak arastırmanın alt problemlerine cevap aranmıstır. Arastırma bulgularına göre; öğrencilerin %29.6'sının, öğretmenlerin %54.6'sının ve yemekhanede çalısan personelin %37.9'unun kadın olduğu, öğretmen ve personelin sırasıyla %37.7 ve %22.4'ü 35 yas ve altında, %37.2 ve %36.2'si 36-44 yaslarında, öğrencilerin çoğunluğunun 15-16 yaslarında olduğu belirlenmistir. Yemekhane personelinin yarısının ilkokul mezunu olup, %63.8'inin mesleki eğitim, çoğunluğunun da hizmetiçi eğitim almadığı saptanmıstır. Personelin tamamına yakınının, öğretmenlerin %50.1'inin, öğrencilerin de %45.2'sinin öğle yemeğinin en sık okul yemekhanesinde yedikleri, bunlar içinde personelin %74.1'inin, öğrencilerin %30.4'ünün, öğretmenlerin de %34.4'ünün mecbur kaldıkları için okul yemekhanesinde yemeyi tercih ettikleri belirlenmistir. Her üç grupta da kisisel temizlik alıskanlıkları ve gıda güvenliğine yönelik davranısları bakımından eksiklikler tespit edilmistir. Kadınların gıda güvenliği bilgi düzeyi erkeklerden önemli düzeyde yüksek (p<0.001), olup, gruplar kendi içinde değerlendirildiğinde öğrenci ve öğretmenlerde aynı sonuç alınmıs, personelde ise cinsiyete göre fark bulunmamıstır (p>0.05). Gruplar karsılastırıldığında öğretmenlerin bilgi düzeyi diğerlerinden yüksek bulunmustur (p<0.001). Bilgi düzeyleri gibi tutumları bakımından da katılımcıların genelinde, öğrenciler ve öğretmenlerde kadınların tutum iv puanları daha yüksek (p<0.001-0.05), personelde ise toplam tutum (p<0.01) ve özümseme alt boyutu (p<0.05) için kadınlar lehine fark tespit edilmistir. Yemekhane hakkında değerlendirmelerinde, görüslerinin toplam puanı ve ölçeğin alt boyutlarında cinsiyete göre fark bulunmamıs (p>0.05), ancak yemekhane değerlendirmeleri bakımından en olumlu görüs belirtenler personel, en olumsuz görüs belirtenler öğrenciler olmak üzere, her üç grup arasında da anlamlı fark tespit edilmistir (p<0.05). Gıda güvenliği bilgileri, tutumları ve yemekhane hakkında değerlendirmeleri arasındaki iliski incelendiğinde ise, öğrenci ve öğretmenler için bilgi düzeyi ile tutumlarının paralel artıs gösterdiği, bilgi düzeyi yükseldikçe yemekhane hakkında daha olumsuz görüs belirtildiği saptanmıstır. Ancak personel için bilgi, tutum ve yemekhaneye yönelik değerlendirmeleri arasında bağlantı bulunamamıstır. Bu da kendi uygulamalarına yönelik elestirel yaklasmamalarına bağlanmıstır. Arastırma bulgularına göre, okul yemek servislerini iyilestirme, hem çalısanların hem de toplumun konuya yönelik bilinç düzeyini yükseltmeye iliskin öneriler getirilmistir.