Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: İzzettin KUTLU
Danışman: Asena Soyluk
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:
Tarihi yapılar, genellikle karmaşık ve özgün geometrilere sahiptir. Tez çalışmasında, bu karmaşık yüzeyleri modellemeye imkan tanıyan fotogrametrik modelleme tekniğinin, tarihi yapıların strüktürel performansının belirlenmesine yönelik kullanımını tüm yönleriyle değerlendirmek amaçlanmaktadır. Strüktürel model oluşturma sürecinde, Doğu Anadolu Fay Sistemi (DAFS) etkisi altında bulunan Artuklu dönemi eserlerinden Melik Mahmut Cami ile Mardin Ulu Cami yapıları ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Model oluşturma süreçleri sırasında karşılaşılabilecek sorunların önceden tespit edilebilmesi amacıyla, öncelikle basit yapı elemanları üzerinden tümevarım yöntemi şeklinde çalışılmış ve ardından büyük ölçekli yapılar modellenmiştir. Tezde fotogrametrik modellerin, dış mekan resimlerinden elde edilmesi sonucunda iç mekan verilerinin oluşturulamaması, yapının gerçek davranışının simüle edilebilmesi adına kapalı hacime sahip yapılar için klasik modelleme tekniği ile entegre bir süreci zorunlu kılmıştır. Klasik modelleme tekniği ile camilerin iç mekanında bulunan taşıyıcı elemanlar, fotogrametrik modellere entegre edilmiştir. Entegre modellere analizler gerçekleştirilmiş ve ortaya çıkan değerlere yer verilmiştir. Özellikle modal analiz sonuçlarındaki periyot değerlerinin, klasik modeller yaklaşık %95 oranında yakınlık göstermiştir. Analiz sonuçları ile birlikte, farklı modelleme tekniklerinin hangi durumlarda avantaj sağlayacağı hangi durumlarda dezavantaja neden olacağına dair değerlendirmeler yapılmıştır. Sonuç olarak uzun yıllardır gelişmelerin yaşandığı tarihi yapıların strüktürel davranışlarını doğru analiz etme yöntemleri açısından, araştırmacılara farklı bir modelleme yaklaşımına dair bilgiler sunulmuştur. Fotogrametrik modelleme tekniği, klasik modelleme tekniğine entegre olabilmesi ve güncel veriler sağlayabilmesi açısından günümüz teknolojisinin sağladığı önemli bir belgeleme ve modelleme yöntemi olarak değerlendirilmiştir. Tarihi yapılar gibi yapı malzemelerinin fiziksel, kimyasal ve mekanik özelliklerinin analizinin zor olması ve yapım tekniklerinin strüktürel davranışa etkilerinin tam olarak tahmin edilememesi nedeniyle, standardize edilmiş bir strüktürel model sürecinin yönetilmesi mümkün olmamaktadır. Dolayısıyla sürece hızlı veri sağlayabilecek yöntemler ve teknikler geliştirmek önem arz etmektedir. Anadolu coğrafyasında birçok tarihi yapı doğal afetler, vandalizm, zamana bağlı bozulmalar gibi etkiler nedeniyle tehlikededir. Bu açıdan teknolojinin sunduğu imkanlar dahilinde belgelenmeleri ve korunmalarına yönelik stratejilerin geliştirilmesi, mimarlık ve mühendislik etiği açısından mesleki bir sorumluluktur.
Anahtar Kelimeler : Fotogrametrik model, sonlu elemanlar modeli, strüktürel analiz, yapısal davranış, Artuklu mimarisi