Birleştirilmiş sınıfta ilk okuma yazmayı öğrenme ve öğretme sürecinin betimlenmesi: Bir durum çalışması


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2015

Öğrenci: MERVE AÇAN

Danışman: MUSTAFA YILDIZ

Özet:

Araştırma, Türkçenin yetersiz konuşulduğu bir yörede birleştirilmiş sınıfta görev yapan bir öğretmenin deneyimlerinden yola çıkarak ilk okuma yazma sürecini betimlemek amacıyla yapılmıştır. Bu amaç doğrultusunda araştırmacının görev yaptığı Şanlıurfa İlinin birleştirilmiş sınıflı köy okulunda bulunan, okuma yazma bilmeyen 7 öğrenci çalışma grubu olarak belirlenmiştir. Birleştirilmiş sınıflarda ilk okuma yazma sürecini betimlemek amacıyla yapılan çalışmada nitel araştırma desenlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen, 'İlk Okuma Yazma Süreci Gözlem Formu' kullanılmıştır. Bunun yanı sıra var olan durumu en iyi şekilde yansıtmak ve ayrıntılarıyla ortaya koymak amacıyla araştırmacı günlük tutmuş, video kayıtları yapmış, gerekli gördüğü yerleri not almış ve zaman zaman da fotoğraflamalar yapmıştır. Verilerin analizinde, araştırma ile ilgili ayrıntıların ortaya konulmasına fırsat vermesi açısından betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada ilk okuma yazmanın hazırlık aşaması, 1. grup (e,l,a,t) ve 2. grup (i,n,o,r,m) seslerin öğrenme ve öğretme sürecinin nasıl şekillendiği betimlenmiştir. Hazırlık aşamasında ortaya konulan durum incelendiğinde, öğrencilerin çoğunluğunun aileleriyle birlikte mevsimlik göçe katılmaları sebebiyle sürece geç başladıkları, bazılarının hazırlık sürecine tamamen katılamadıkları görülmüştür. Ayrıca Türkçe dil becerilerinin yetersiz olmasından dolayı süreçte öğrencilerin verilen yönergelere uygun davranmakta zorlandıkları ortaya konulmuştur. Bunun yanı sıra araç gereç eksikliği ve el kaslarının gelişmemiş olmasından dolayı etkinlikler tam olarak amacına ulaşamamıştır. 1. grup (e,l,a,t) seslerin verilmesi aşamasında ise, sesi hissetme ve tanıma, yazma ve okuma ile seslerden hece, kelime ve cümle oluşturma süreci incelenmiştir. Ses çalışmaları sürecinin, öğrencilerin Türkçe dil yetersizliği, aile desteğinin olmaması, araç-gereç eksikliği ve ödevlerin yapılmaması gibi nedenlerden sürecin normal programdan yaklaşık 2-3 hafta uzadığı görülmüştür. Öğrencilerin sesi hissetme ve seslerden hece, kelime ve cümle oluşturma aşamasında çok fazla zorlandıkları ortaya konulmuştur. 2. grup (i,n,o,r,m) seslerin verilme aşamasında yine Türkçe dil becerilerindeki yetersizlikler, aile desteğinin olmaması ve ödev yapmama sorunları gözlemlenmiştir. Ancak seslerin hissetme ve tanıma aşaması ile hece, kelime cümle oluşturma aşaması birinci grup seslerin verilme sürecinden daha olumlu sonuçlanmıştır. Öğrenciler okula alıştıkça, Türkçeyi anlayıp kullanabildikçe nispeten daha başarılı olmuşlardır. Ayrıca birleştirilmiş sınıfta ilk okuma yazma sürecinin sürdürülmesi de birden fazla grupla çalışan araştırmacının zaman yetersizliği yaşamasına neden olmuştur. Bununla birlikte bağımsız sınıflarda uygulanan programın birleştirilmiş sınıfların özüne uymadığı ve kazanımlarının eksik kaldığı görülmüştür. Birleştirilmiş sınıflar için ayrı bir program hazırlanması, birleştirilmiş sınıflı ilkokulların materyal yönünden desteklenmesi, özellikle iki dilli öğrencilerin bulunduğu bölgelerde okul öncesi eğitimine önem verilmesiyle birlikte aile okul ilişkilerinin güçlendirilmesi gibi önlemler alınarak sürecin daha olumlu hale getirilebileceği önerilmiştir.