İlköğretim matematik öğretmenlerinin öğrenci düşünmelerine dair teşhis yeterliklerinin incelenmesi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2015

Öğrenci: HATİCE AYDAN KAPLAN

Danışman: ZİYA ARGÜN

Özet:

Etkili bir öğretim için öğrenci düşünmelerini belirleyebilmeye yönelik çabaların sarf edilmesi elzemdir. Söz konusu çabalar belirli becerileri gerektirmekte ve alan yazına bu beceriler "teşhis yeterliği" kavramı ile girmektedir. Bu araştırmanın temel amacı da, ilköğretim matematik öğretmenlerinin teşhis yeterliklerinin düzeylerini belirleyebilmektir. Öğrenci düşünmelerini anlama ve analiz etme olarak nitelendirilen teşhis yeterliği öğretmenlerin "öğrenci düşünmelerini dikkate alma, irdeleme, yordama becerileri ve öğrenme süreçleri üzerine olan genel bilgileri ile bu bilgileri uygulama" şeklindeki bileşenleri vasıtasıyla üç düzeyde incelenmiştir. Araştırmanın modelini nitel araştırma desenlerinden durum çalışması, katılımcılarını ise üç ilköğretim matematik öğretmeni oluşturmaktadır. Öğretmenlerin dersleri 17 hafta boyunca gözlemlenmiş ve veriler (1) gözlem notları (2) video kayıtları (3) yazılı dokümanlar ve (4) öğretmenlerle yapılan görüşmeler yoluyla toplanmıştır. Toplanan bu veriler hem betimsel hem de içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırma bulgularına göre, katılımcıların teşhis yeterlikleri özellikle öğrenme süreçleri üzerine olan genel bilgilerindeki sınırlıklar ile bu bilgilerin kullanılmaması ve "irdeleme becerisi" bağlamında 1. düzeydedir. Ek olarak elde edilen bulgular ise şu şekildedir: (a) Katılımcılar teşhis yaparken öğrenci hata/yanlışlarını daha çok önemsemekte ve hatalı olmayan düşünmelerin teşhis edilmesine ihtiyaç duymamaktadır. (b) Katılımcıların öğrenme süreçleri üzerine olan genel bilgilerindeki sınırlıklar, teşhis yeterliğinin diğer becerilerini de güçsüz kılabilmektedir. (c) Katılımcıların teşhis yeterliğinin sınıf ortamında 1. düzeyde, tetikleyiciler kullanılan ortamlarda 2. düzeyde olduğu gözükmektedir. Son olarak, hem eğitim/öğretime hem de bilimsel çalışmalara yönelik bazı önerilerde bulunulmuştur