Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BEKİR ERHAN ORHAN
Danışman: EKREM LEVENT İLHAN
Özet:Bu araştırmanın amacı, uyarlanmış fiziksel aktivite (UFA) programına katılan otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan bir bireyin davranış problemlerindeki değişimlerin incelenmesidir. Bu genel amaç doğrultusunda, araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan “durum (vaka) çalışması” yöntemi kullanılmıştır. Araştırmaya, resmi olarak otizm spektrum bozukluğu (OSB) tanısı almış 3 yaşında 1 birey (katılımcı) katılmıştır. Araştırmada, katılımcı ile birlikte 3’ü değerlendirme oturumu 39’u UFA oturumu olmak üzere toplamda 42 eğitim oturumu yürütülmüştür. Oturumlarda literatür taraması ve uzmanebeveyn görüşlerine göre şekillendirilen 78 farklı UFA gerçekleştirilmiştir. UFA programında, uzman görüşleri doğrultusunda OSB olan bireyin davranış problemlerine etki edebilecek ve OSB olan bireyin ilgisini çekebilecek aktivitelere ağırlık verilmiştir. Araştırma süresince gerçekleştirilen tüm oturumlar video kamera ile kayıt altına alınmıştır. Araştırma verileri farklı veri toplama araçları (gözlem formu, saha notları ve yansıtmacı günlük) ile elde edilmiştir. Gözlem formu aracılığıyla elde edilen nicel verilerin analizinde grafiksel analiz yöntemi; saha notları ve yansıtmacı günlük aracılığıyla elde edilen nitel verilerin analizinde ise içerik analizi ve betimsel analiz yöntemleri kullanılmıştır. Araştırma sonucu elde edilen bulgular nicel ve nitel başlıkları altında incelenmiştir. Nicel bulgular ise kendi içinde; dışsallaştırılmış davranış problemleri, içselleştirilmiş davranış problemleri ve genel davranış problemleri olarak 3 başlık altında ele alınmıştır. Katılımcının dışsallaştırılmış davranış problemlerine ilişkin nicel bulgular analiz edildiğinde, katılımcının ön değerlendirme bölümünde 22 puan, son değerlendirme bölümünde ise 6 puan aldığı görülmektedir. Katılımcının içselleştirilmiş davranış problemlerine ilişkin bulgular incelendiğinde, katılımcının ön değerlendirme bölümünde 12 puan, son değerlendirme vii bölümünde ise 4 puan elde ettiği saptanmıştır. Katılımcının genel davranış promlemlerine ilişkin bulgular değerlendirildiğinde, katılımcının ön değerlendirme bölümünde 34 puan, son değerlendirme bölümünde ise 10 puan aldığı belirlenmiştir. Katılımcının dışsallaştırılmış davranış problemleri, içselleştirilmiş davranış problemleri ve genel davranış problemlerine ilişkin nitel bulgular analiz edildiğinde, katılımcının program başlangıcında aktivitelere karşı ilgisiz olduğu, mutsuz göründüğü, yalnız kalmayı tercih ettiği, sürekli sinirlendiği, öfke nöbetleri geçiridği ve ağlama-bağırma davranışları sergilediği gözlemlenmiştir. UFA programının ilerleyen aşamalarında katılımcının aktivitelere olan ilgisinin arttığı, daha mutlu görünmeye başladığı, daha az sinirlilik hali gözlendiği, öfke nöbetlerinin ve ağlama-bağırma davranışlarının azalma gösterdiği saptanmıştır. Sonuç olarak, UFA programının OSB olan bireyin davranış problemleri üzerinde olumlu yönde bir etki oluşturduğu izlenimi edinilmiştir. Bu sonucun ileriki araştırmalarda daha geniş kapsamlı araştırma gruplarıyla desteklenmesinin, alanda çalışan öğretmenler, antrenörler ve uzmanlar tarafından UFA programının yaygın kullanımı açısından önemli katkı sağlayacağı düşünülmektedir.