Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2011
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Serap ESİNER
Danışman: NECDET HAYTA
Özet:Bu araştırmanın amacı, Ortaöğretim'in iki farklı okul türünde Anadolu Meslek Lisesi ve Anadolu Lisesi'nde okuyan, Ankara şehir tarihi ile ilgili bir projede bireysel ya da grup olarak çalışan ve çalışmayan öğrencilerin tarih dersine olan başarısını ve tutumunu incelemektir. Bu araştırmada, Anadolu Meslek Lisesi ve Anadolu Lisesi öğrencilerinin ve Ankara'da çalışan tarih dersi öğretmenlerinin tarih dersinde sınıf dışı öğretim tekniklerine verdikleri öncelik sıralaması da belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmada, ortaöğretim öğrencileriyle tarih dersi aracılığıyla, Ankara şehir tarihi, şehrin sembolü olan anıtsal yapıları, şehre özgü çeşitli konuları araştıran ve inceleyen proje çalışmaları yapılmıştır. Bu araştırmada, deneysel desen kullanılmıştır. Araştırma, araştırmacının öğretmen olarak görev yaptığı okullar olan Çankaya İMKB Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi'nde ve Dikmen Ayhan Sümer Anadolu Lisesi'nde gerçekleştirilmiştir. 2007-2008 eğitim öğretim yılında Anadolu Meslek Lisesi'ndeki öğrenciler (N= 119); 2008-2009 eğitim öğretim yılında ve 2009-2010 eğitim öğretim yılında Anadolu Lisesi'ndeki öğrenciler (N= 124) ve yine 2009-2010 eğitim öğretim yılında Ankara'da görev yapan Tarih öğretmenleri (N= 42) çalışma grubunu oluşturmuştur. Anadolu Meslek Lisesi'nde ve Anadolu Lisesi'nde araştırmaya katılan öğrencilere (N=243), 40 soruluk çoktan seçmeli ön test, son test başarı testi, 20 tutum cümlesinden oluşan ön test, son test tutum ölçeği, sınıf dışı öğretim teknikleri anketi uygulanmıştır. Ankara şehir tarihi projesi çalışan öğrenciler (N=55), proje çalışması sonrasında öz değerlendirme formu doldurmuşlardır. Ayrıca bu öğrencilerin Ankara şehir tarihi projesi çalışması yapmalarının kişisel gelişimlerine etkisi hakkında görüşleri yazılı olarak alınmıştır. Ankara'da görev yapan tarih öğretmenlerinden ulaşılabilen kadarına (N=42), derslerinde sınıf dışı öğretim tekniklerinin hangisini öncelikle kullandıklarını belirleyebilmek için, sınıf dışı öğretim teknikleri anketi kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen veriler istatistiksel işlemlerden aritmetik ortalama (x), standart sapma (s), frekans (f), yüzde (%), tek yönlü varyans analizi, t testi kullanılarak analiz edilmiştir. Öğrenci ve öğretmenlere uygulanan anket sonuçlarından elde edilen veriler için betimleyici istatistikler, ilgili tablolarda verilmiştir. SPSS 17.0 programı ile istatistiki işlemler yapılmıştır. .05 manidarlık düzeyinde, elde edilen verilerin anlamlı olup olmadıklarına bakılmıştır. Bulgular, başarı ön testi ve son testi okul türüne, cinsiyete, proje uygulama durumuna ve sınıf değişkenine göre incelendiğinde, okul türüne göre, Anadolu Lisesi'nde okuyan öğrencilerin ön test ve son test başarı puan ortalamalarının, Anadolu Meslek Lisesi'nde okuyan öğrencilerden daha yüksek olduğu; kız ve erkek öğrenciler açısından incelendiğinde, ön test ve son test başarı puanlarının cinsiyete göre farklılık göstermediği ancak kız öğrencilerin ön test ve son test puan ortalamalarının erkek öğrencilerden daha yüksek olduğu; proje uygulayan ve uygulamayan öğrencilerin ön test başarı puanları arasında farklılık olduğu; son test başarı puanları arasında farklılık olmadığı ve proje uygulamayan öğrencilerin ön test ve son test puan ortalamalarının daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Sınıf değişkenine göre başarı testinin değerlendirilmesinde ise, ön test başarı testi puanları sınıflara göre farklılık göstermiştir. Araştırmada, proje uygulayan öğrencilerin proje konularından aldıkları ön test puan ortalamaları ile son test puan ortalamaları arasında anlamlı fark ortaya çıkmıştır. Proje çalışan öğrencilerin son test başarı puan ortalamaları, ön test puan ortalamalarından daha yüksektir. Araştırmada öğrencilerin tarih dersine yönelik tutumunu belirleyebilmek için, ön test ve son test olarak okul türüne, cinsiyete, proje uygulama durumuna ve sınıf değişkenine göre bir tutum ölçeği uygulanmıştır. Okul türüne göre değerlendirildiğinde, Anadolu Meslek Lisesi'nde okuyan öğrencilerin daha yüksek ön test tutum puanları olduğu görülmüştür. Son test puan ortalamalarının okul türüne göre farklılık göstermediği, son test puan ortalamaları bakımından Anadolu Meslek Lisesi öğrencilerinin daha yüksek tutum puan ortalamasına sahip olduğu belirlenmiştir. Erkek öğrencilerin ön test tutum puan ortalaması kız öğrencilerinkinden daha yüksek çıkmıştır. Son test tutum puanları ise, cinsiyete göre farklılık göstermemiş ancak erkek öğrencilerin daha yüksek son test puan ortalamalarına sahip oldukları sonucu ortaya çıkmıştır. Proje uygulamayan öğrencilerin daha yüksek ön test tutum puan ortalamalarına sahip olduğu; son test tutum puan ortalamalarının proje uygulama durumuna göre farklılık göstermediği, puan ortalamaları bakımından incelendiğinde ise proje uygulamayanların daha yüksek son test puan ortalamasına sahip olduğu görülmüştür. Sınıf değişkenine göre öğrenci tutumlarıyla ilgili sonuçların değerlendirilmesinde sınıflar arasında ön test ve son test öğrenci tutum puanları arasında farklılık görülmemiştir. Ayrıca tarih dersi tutum ölçeğinin ön test ve son test puanları arasında anlamlı bir farklılık olmadığı ancak puan ortalamaları bakımından son test puan ortalamalarının, ön test puan ortalamasından daha yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Proje çalışan öğrenciler proje çalışmasından sonra öz değerlendirme formunu doldurarak, proje süreçlerini değerlendirmişlerdir. Hem bireysel ve hem de grup projesi çalışan öğrenciler, yaptıkları çalışmaları oldukça yüksek oranlarda olumlu olarak değerlendirmişlerdir. Öğrencilere sınıf dışı öğretim tekniklerinden proje, ödev, sergi, görüşme ve gezi sorulmuş ve öğrenci öncelik sıralamaları okul türü, cinsiyet, proje çalışma durumuna göre incelenmiştir. Araştırmada, ankete katılan tarih öğretmenlerinin, sınıf dışı öğretim tekniklerinden sırasıyla ödevi, projeyi ve geziyi daha fazla tercih ettikleri ortaya çıkmıştır. Araştırmadaki bazı tarih öğretmenlerinin sınıf dışı öğretim tekniklerinden proje, sergi, görüşme, hatta geziye derslerinde isteseler bile çeşitli nedenlerden hiç yer veremedikleri sonucu çıkmıştır. Bu bulgular ışığında ortaöğretimde şehir tarihi öğretimine ve yapılabilecek başka bilimsel araştırmalara dair öneriler sunulmuştur. Bu araştırma, tarih öğretimi ile öğrencilere Ankara şehir tarihini anlatmanın mümkün olduğunu göstermeye çalışmıştır.