Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2013
Öğrenci: GÜNAY ESKİCİ
Danışman: MEHMET GÜNAY
Özet:Bu çalışmanın amacı, elit sporcularda fizyolojik ve farmakolojik doz çinko uygulamasının element metabolizması ve yorgunluk üzerine etkisinin araştırılmasıdır. Araştırma, Gazi Üniversitesi Spor Kulübü voleybol takımında oynayan sırasıyla yaş, vücut ağırlığı ve boy uzunluğu ortalamaları; 15.1±1.07 yıl (14-17), 59.9±6.4 kg (50.4-72.2), 175.3±6.5 cm (163-185), olan toplam 20 kız sporcu üzerinde yapılmıştır. Çalışma protokolü Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu Etik Kurulu tarafından onaylanmıştır. Çalışmaya alınan sporcular eşit sayıda 2 gruba ayrılmıştır: Grup 1 Fizyolojik doz çinko uygulanan grup: Çalışma süresince günlük rutin antrenman programlarına (6 gün/hafta) devam eden ve 4 hafta süreyle 220 mg/gün çinko sülfat uygulanan grup. Grup 2 Farmakolojik doz çinko uygulanan grup: Çalışma süresince günlük rutin antrenman programlarına (6 gün/hafta) devam eden ve 4 hafta süreyle 440 mg/gün çinko sülfat uygulanan grup. Çalışmaya katılan tüm sporculardan çinko uygulamalarına başlamadan önce istirahat ve egzersiz sonrası ile 4 haftalık çinko uygulamalarının başlamasından sonra birer haftalık dilimler içerisinde ve uygulamaların bitiminden sonra istirahat ve egzersiz sonrası olmak üzere toplam 7 defa kan ve idrar, sadece istirahatte olmak üzere toplam 5 defa gaita örnekleri alınmıştır. Sporcuların serum, idrar ve gaita örneklerinde çinko, magnezyum, fosfor, kalsiyum, demir, bakır ve selenyum seviyeleri ICP-MS cihazında, plazma laktat düzeyleri ise otoanalizör cihazında tayin edilmiştir. Hem egzersiz sonrası hem de çinko uygulamaları serumdaki magnezyum, kalsiyum, demir ve çinko seviyelerini birer haftalık dilimler içerisinde 4 hafta boyunca önemli şekilde artırmıştır. Egzersiz serum bakır ve selenyum düzeylerini artırırken, çinko uygulamaları aynı parametrelerin serum düzeylerini azaltmıştır. Fizyolojik doz çinko uygulamaları öncesi ve sonrasında egzersiz, magnezyum, kalsiyum ve fosforun; farmakolojik doz çinko uygulamaları öncesi ve sonrasında yaptırılan egzersiz ise kalsiyum, bakır, selenyum ve fosforun idrarla atılımını etkilememiş, buna karşın çinko uygulamalarından (fizyolojik ve farmakolojik doz) önce ve sonra egzersiz, idrar çinko düzeylerinde azalmaya yol açmıştır. Fizyolojik ve farmakolojik doz çinko uygulamaları, magnezyum, bakır ve fosforun gaitadan atılımını önemli ölçüde azaltırken, çinkonun sindirim sisteminden atılımını düzenli bir şekilde artırmıştır. Çalışmada çinko uygulamaları öncesinde egzersiz, plazma laktat seviyelerini önemli ölçüde artırmıştır. Hem fizyolojik hem de farmakolojik doz çinko uygulamaları ise plazma laktat seviyelerini azaltmıştır. Sonuç olarak, sporculara 4 hafta süreyle fizyolojik doz çinko desteğinin sportif performans üzerinde yararlı olabileceği kanaatine varılmıştır.