Okul öncesi eğitim kurumlarında yapılan kaynaştırma eğitimi uygulamalarının kaynaştırma kriterleri açısından değerlendirilmesi

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2015

Öğrenci: ÖZLEM ÇEREZCİ

Danışman: HACER ELİF DAĞLIOĞLU

Özet:

Bu araştırmada, okul öncesi eğitim kurumlarında yapılan kaynaştırma eğitimi uygulamalarının kaynaştırma kriterleri açısından değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Kaynaştırma eğitiminde mevcut uygulamalar belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma, nitel araştırma tekniklerinden durum çalışmasına (case study) örnektir. Araştırmanın evrenini 2012-2013 eğitim öğretim yılında Çorum il merkezinde bulunan Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ilk-orta okullar bünyesindeki anasınıfları, Kız Meslek Lisesi (KML) bünyesindeki uygulama ana okulları, bağımsız anaokulları ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına (ASPB) bağlı kreş ve gündüz bakımevlerine devam eden ve kaynaştırma eğitimi alan çocuklar, bu çocukların aileleri ve kaynaştırma eğitimini uygulayan öğretmenler ile okul müdürleri oluşturmaktadır. Belirli bir örnekleme yöntemi kullanılmadan evrenin tamamına ulaşmak amaçlanmıştır. Rehberlik Araştırma Merkezinden (RAM) raporu bulunan, aktif olarak kaynaştırma eğitimine devam eden ve ailelerinden izin alınan 55 çocuk ile çalışılmıştır. Çalışmaya bu çocukların aileleri, öğretmenleri ve bulundukları okulların müdürleri de dahil edilmiştir. Verilerin toplanmasında araştırmacı tarafından hazırlanan Okul Öncesi Dönemde Kaynaştırma Eğitimini Değerlendirme Formları kullanılmıştır. Ölçme aracı Öğretmen Görüşme Formu, Aile Görüşme Formu ve Okul Müdürü Görüşme Formu adlarında üç adet görüşme formu ve bir adet Gözlem Formu içermektedir. Hazırlanan formların geçerlik ve güvenirlik tespiti için uzman görüşleri alınmıştır. Uzman görüşleri doğrultusunda yapılan değişiklikler sonrasında formlar, ön uygulama yapılarak son halini almıştır. Öğretmenler, aileler ve okul müdürleri ile bireysel görüşmeler yapılmıştır. Ayrıca araştırmacı tarafından kurumlarda gözlem yapılmıştır. Elde edilen verilere içerik analizi yapılmıştır. Bu veriler Statistical Package for the Social Sciences (SPSS) programı ile değerlendirilmiştir. Veriler çözümlenirken frekans tablosu ve frekans yüzdeleri kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, okul öncesi eğitim kurumlarında kaynaştırma eğitimi uygulamaları başlamadan önce kaynaştırma eğitimine katılacak kişilere yeterli bilgilendirme yapılmadığı belirlenmiştir. Öğretmenlerin kaynaştırma eğitimi ile ilgili yeterli eğitim almadıkları, kaynaştırma eğitimi uygularken de çeşitli sorunlar yaşadıkları tespit edilmiştir. Öğretmenler kaynaştırma eğitiminde genel olarak destek göremediklerini düşünerek kendi çabaları ile sorunları aşmaya çalıştıklarını ifade etmişlerdir. Öğretmenlerin kaynaştırma eğitimini değerlendirme konusunda da yetersiz oldukları belirlenmiştir. Öğretmenlerin büyük çoğunluğunun bireyselleştirilmiş eğitim planı (BEP) hazırladığı, ancak uygulama konusunda yeterli olmadıkları tespit edilmiştir. Öğretmenlerin aile eğitim programı hazırlama ve uygulama konusunda da kendilerini yetersiz hissettikleri belirlenmiştir. Okul müdürlerinin kaynaştırma eğitimi ile ilgili eğitim almadıkları belirlenmiştir. Ayrıca çoğu müdürün kaynaştırma eğitimine yeterince dahil olmadığı; hatta bazılarının okullarında uygulanan kaynaştırma eğitiminin sorumluluğunu, okul rehberlik öğretmenleri ve sınıf öğretmenlerine bıraktıkları tespit edilmiştir. Öğretmenler ve okul müdürlerinin özel gereksinimli çocuklar (ÖGÇ) için okulun fiziksel ve eğitim ortamında değişiklik ve düzenleme yapma düzeyleri oldukça düşüktür. Hatta öğretmenlerin ÖGÇzlere kaynaştırma eğitimi verirken öğretim yöntem ve tekniklerinde çoğunlukla uyarlama yapmadıkları belirlenmiştir. Bunlara rağmen öğretmenlerin ve okul müdürlerinin kaynaştırma eğitiminin önemine ve gereğine inandıklarını belirttikleri de görülmüştür. Ailelerin öğretmenler tarafından kaynaştırma eğitimi sürecine yeterince dahil edilmediği tespit edilmiştir. Ailelerin, ÖGÇzlerin eğitimi ve gelişimi için çaba sarf ettikleri belirlenmiştir. Ayrıca ailelerin, öğretmenlerin ÖGÇzlere davranışlarından ve kaynaştırma eğitiminden oldukça memnun oldukları ortaya çıkmıştır. Kaynaştırma eğitimi uygulamalarında özel eğitim dışındaki destek eğitim hizmetlerinin ve gezici özel eğitim öğretmeninin olmadığı tespit edilmiştir. Öğretmenler sınıflarının kaynaştırma eğitimine uygun olduğunu belirtmişlerdir. Yapılan gözlemlerde sınıfların özellikle güvenlik açısından uygun olmadığı, sınıflarda öğrenme merkezlerinin güncellenmediği, aile eğitim programı hazırlanma oranının çok düşük olduğu da tespit edilmiştir. Bunlara karşın; öğretmenler ve aileler ÖGÇzlerin kaynaştırma eğitiminden yüksek düzeyde fayda sağladıklarını belirtmişlerdir. Öğretmenler ve aileler kaynaştırma eğitiminin ÖGÇzlerin en çok sosyal gelişimine fayda sağladığı konusunda hemfikirdir. Ayrıca kaynaştırma eğitiminin ÖGÇ'lerin sırasıyla dil gelişimi, bilişsel gelişim, özbakım becerileri ve motor gelişim alanlarını desteklediği öğretmenler ve aileler tarafından ifade edilmiştir.