İkinci Dil Öğretmen Eğitiminde Eleştirel Kültürlerarası Yeterliliğin Geliştirilmesi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: İngilizce

Öğrenci: Zeynep Yaprak

Danışman: KEMAL SİNAN ÖZMEN

Özet:

Kültürlerarası yetkinlik kavramı ve kendisinin doğrudan ve eleştirel olarak eğitime entegre edilmesi son yıllarda dikkate değer bir ilgi görmüştür.Bu çalışmanın amacı, dil derslerinde kültürlerarası yetkinliğin geliştirilmesinde eleştirel düşünme becerilerinin hem bilişsel hem de ruhsal boyutlarının etkisini araştırmaktır.Bu anlamda, öğrenenlerin entelektüel olarak güçlendirilmiş bireyler, öğretmenler ve vatandaşlar olarak geliştirebilmeleri için bu çalışmada kilit önem öncellikle entelektüel standartlar ve nitelikler çerçevesinde kültürlerarası bilgi, bilinçlilik ve duyarlılığın geliştirilmesine verilmiştir. Bu araştırmanın odağı üç boyutludur: öğretmen eğitmenlerinin eleştirel düşünme, kültür eğitimi ve kültürlerarası yetkinliğe yönelik dil öğretim hedefleri ve inançlarının araştırılması; yine aynı katılımcı eğitmenlerin sınıf içi gerçek öğretim davranışlarının daha önce belirtmiş oldukları araştırma odaklı hedef ve inançlarına uygunluk analizinin yapılması; ve yabancı dil öğretmen adaylarının eleştirel olarak kültürler arası yetkinliklerinin geliştirilmesine yönelik geliştirilen E-KY (Eleştirel Kültürlerarası Yetkinlik) dersinin öğretmen adayları üzerindeki etkilerinin araştırılması. Araştırma deseni olarak, hem nicel hem de nitel veri toplama tekniklerini ve analizini içeren karma araştırma yöntemi seçilmiştir. Kullanılan yöntemlerin muhtemel zayıf noktalarını en aza indirgemek ve bulguların geçerliliğini ve güvenilirliğini arttırmak için veriler anketler, gözlem formları, görüşme protokolleri, başarı testleri ve web dosyaları gibi yansıtma araçlarını içeren çoklu veri toplama araçlarıyla üçgenleme tekniği ile güçlendirilmiştir. Bu çalışmada yer alan katılımcılar, Türkiye'de bir devlet üniversitesinde İngilizce Öğretmenliği bölümünde çalışan 12 öğretmen eğitmeni ile aynı bölümde okuyan 34 lisans öğrencisidir. Deneysel araştırma tasarımı çalışmanın son aşaması için uygulanmıştır; öğretmen adayları kontrol grubuna 17; deney grubuna 17 kişi olmak üzere rastgele atanmıştır. Verilerin istatistiksel analizi SPSS kullanılarak gerçekleştirilmiş ve örneklem büyüklüğüne ve diğer koşullara uygun olarak hem parametrik hem de parametrik olmayan testler yapılmıştır. Buna ek olarak, uygulanan eğitimin etki büyüklüğünü görebilmek için, deney grubu ile kontrol grubu arasındaki istatistiksel farklılıklar, en uygun efekt boyutu hesaplamaları ile yeniden ortaya konulmuştur.Nitel veri için içerik analizi yapılmış ve ham veriler ortaya çıkan temalar doğrultusunda kodlanmıştır.Örneklem büyüklüğü ve diğer araştırma koşullarına bağlı araştırma sınırlamalarına rağmen, elde edilen bulgular ve yorumlar bu çalışmada öğretmen inançları ile öğretmenlerin gerçek sınıf uygulamaları arasında bağdaşmanın çok zayıf olabileceğini ve öğretme metodolojisinde daha eleştirel yaklaşıma ve kültürlerarası duyarlılığa yönelik arzu edilen herhangi bir değişimin öğretmenlerin inanç ve öğretim davranışlarındaki farkındalıklarının arttırılmasıyla mümkün olabileceğini ortaya koymuştur.Ayrıca, istatistiksel analiz ve öğretmen adaylarının yansımalarına göre müfredat ve öğretimde yapılan gerekli değişikliklerle birlikte, eleştirel düşünme becerilerinin öğrencilerin kültürlerarası bilgi, bilinç ve duyarlılığının geliştirilmesinde tamamlayıcı ve önemli bir rol oynamıştır.