Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Anıl ERDOĞAN
Danışman: Mehmet Çakmak
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:
Bu çalışmada büyük endüstriyel kazaların tekrar yaşanmaması için, veri analizine olanak tanıyan ulusal bir kaza veri tabanı tasarlanması ve çeşitli kaza verileri kullanılarak istatistiki kaza analizi yapılması amaçlanmıştır. Bu amaçla öncelikli olarak detaylı literatür taraması yapılmıştır. Büyük endüstriyel kazalar ile ilgili dünyada ve ülkemizde kullanılan mevzuat ve veri tabanları araştırılmıştır. İkinci olarak, kök neden analizi yöntemleri incelenmiş olup bu yöntemlerden sebep sonuç diyagramı, 5 neden metodu ve insan performans değerlendirme analiz yöntemleri uygulanarak büyük endüstriyel kazalara ilişkin kök neden listesi ve her bir kök neden için mevzuat ve/veya düzeltici/önleyici faaliyet önerileri oluşturulmuştur. Geliştirilecek veri tabanında kullanılmak üzere ayrıca derleme çalışması yapılarak kimyasal proseslerde sıklıkla kullanılan proses ekipmanları listesi meydana getirilmiştir. Ardından, sistematik olarak düzenlenen kök neden listesini, kök nedenlere ilişkin önerileri, kimyasal proses ekipmanları listesini ve çok çeşitli kaza özelliklerini barındıran ve veri analizine olanak sağlayan bir veri tabanı internet sitesi geliştirilmiştir. MVC mimarisi ile hazırlanan veri tabanı internet sitesinin adı MiadaT (Major Industrial Accident Database in Türkiye) olarak belirlenmiştir. Veri tabanı oluşturma ve yönetme işlerinde MS SQL Server Management ve Studio 2019, web tasarımı ve web sitesi yapımında Visual Studio Community 2022 kullanılmıştır. Son olarak, temin edilebilen veriler veri tabanı sistemine girilmiş, betimleyici ve tahmin analizi (regresyon analizi) istatistiki analiz yöntemleri ile analizler yapılarak sonuçları sunulmuştur. Yapılan analizlere göre; en çok meydana gelen kaza türünün %55,6 oranla yangın olduğu, kazaya en fazla dâhil olan kimyasal madde çeşidinin %30 oranla alevlenir sıvılar olduğu, kazaya en fazla dâhil olan proses ekipmanlarının %17 oranla tanklar olduğu ve bakım ile ilgili kök nedenlerin tüm kök nedenlerin %25’ini oluşturarak ilk sırada yer aldığı gibi bir çok sonuç elde edilmiştir. Bu sonuçlar çerçevesinde hem yetkili otoritelere yasal düzenlemelerde yapılması gerekli iyileştirmeler ile ilgili hem de kuruluşlara bakım planlaması, iş düzenleme, titizlikle uyulması gereken mevzuatlar gibi birçok öneride bulunulmuştur. Yapılan çalışmanın, mevcut durumda ülkemizde büyük endüstriyel kazalara özgü bir veri tabanı çalışmasının bulunmaması sebebiyle başta çalışanlara, kuruluş işletmecilerine, proses güvenlik uzmanlarına, araştırmacılara ve tüm paydaşlara yararlı olacağı, toprağa, suya, diğer canlılara ve gelecek nesillere sağlayacağı fayda ve amacı göz önüne alındığında çevresel sürdürülebilirliğe katkı sunacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler : Çevresel ve sürdürülebilir süreçler, veri tabanları, istatistiksel analiz, Seveso, kök neden analizi, büyük endüstriyel kaza, MiadaT