Türk dili ve edebiyatı eğitiminde prozodik kazanımların değerlendirilmesi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Öğrenci: ŞADAN ALTINOK

Danışman: İSMET ÇETİN

Özet:

Bu araştırmanın amacı, öğretmen adaylarının prozodik yeterliliklerini belirleyip verilen prozodi eğitiminin yeterliliklerine etkisini tespit etmektir. Ayrıca orta öğretim müfredat programı ile Türk dili ve edebiyatı öğretmeni yetiştiren yükseköğretim kurumlarının ders içerikleri prozodik kazanımlar açısından incelenerek durum tespiti yapılıp öneriler sunulmuştur. Çalışmaya esas olan uygulama, 2014-2015 eğitim öğretim yılında Gazi Üniversitesi, Gazi eğitim Fakültesi, Ortaöğretim sosyal Alanlar Eğitimi Bölümü, Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği Anabilim Dalı 5. sınıfta okuyan gönüllülük esasına dayalı 17 öğretmen adayı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada deneysel desenlerden tek grup öntest-sontest deseni kullanılmıştır. Uygulama öncesi öğretmen adaylarına farklı türden daha önceden gösterilmeyen beş metin okutularak görüntülü kayıt alınmıştır. Sonrasında sekiz hafta ve haftada 90 dakika süren deneysel uygulama sürecinde nefes eğitimi, noktalama işaretleri, vurgu, tonlama, ezgi/durgu/durak, beden dili gibi prozodik kazanımlara yönelik eğitim verilmiştir. Eğitim sonunda öğrencilere ön test olarak okutulan metinler tekrar okutularak yine görüntülü kayıt alınmıştır. Ayrıca beş metne ek son test ölçümünde iki farklı metin daha okutularak kayıt altına alınmıştır. Ek metin okutulmasının sebebi daha önce okudukları metinlerin hatırlanma ihtimaline karşı destekleyici kontrol unsuru sağlamaktır. Araştırmada veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından geliştirilen, prozodik yeterliliğin temel unsurlarına göre hazırlanmış üçlü likert tipinde prozodi becerisi davranış gözlem formu kullanılmıştır. Formun yapı geçerliğine kanıt sağlamak amacıyla temel bileşenler analizi yapılmıştır. Verilerin temel bileşenler analizine uygun olup olmadığı Kaiser-Meyer Olkin (KMO) katsayısı ve Barlett Sphericity testi uygulanmış; güvenirliğine ilişkin kanıt sağlamak amacıyla Cronbach Alfa katsayısı hesaplanmış ve form ölçüme uygun bulunmuştur. Üç alan uzmanının değerlendirdiği davranış gözlem formlarından elde edilen veriler SPSS programı ile analiz edilerek tablolaştırılmıştır. Veri seti normal dağılım göstermediği için uygulama öncesi ve sonrası puan farklarının karşılaştırılmasında, bağımlı gruplar için t-testi yerine Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi kullanılmıştır. Öğretmen adaylarının bireysel olarak uygulama öncesi ve sonrası aldıkları puanlar sütun grafikleri ile karşılaştırılmalı olarak sunulmuştur. Araştırma sonunda elde edilen nicel veriler öğretmen adaylarının aldıkları eğitim sonrasında prozodik yeterliliklerinin, eğitim öncesine göre anlamlı düzeyde arttığını göstermiştir.