Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Öğrenci: ENGİN DEMİR
Danışman: YUSUF BUDAK
Özet:Bu araştırmanın amacı, öğretmen adaylarının, öğretmenlik mesleğine yönelik değer algıları ve bu değerlerin eğitim fakültelerinde kazandırılmasına yönelik görüşlerini belirlemektir. Araştırmada, var olan bir durumu var olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma sürecinde nicel veriler nitel verilerle desteklenmiş ve betimsel yöntem kullanılmıştır. Araştırma verilerini toplamak amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Değer Algısı Ölçeği ile Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Değerlerin Eğitim Fakültesinde Kazandırılması Ölçeği kullanılmıştır. Yapılan analiz sonuçlarına göre ölçeğin iç tutarlık katsayısı (Cronbach Alpha) .899 olarak bulunmuştur. Sekiz faktör ve 40 madden oluşan ölçeğin, toplam varyansın %58,67'sini açıkladığı tespit edilmiştir. Bu faktörler sırasıyla Ahlaklı ve Dürüst Olma, Kaynakları Verimli Kullanma, Empati Kurma, Cumhuriyete Saygı, Mesleğini Sevme ve Öğrenmeye Açık Olma, Anlayışlı Olma, Sabırlı Olma, Milli Değerlere Saygı şeklinde isimlendirilmiştir. Nitel veriler ise kompozisyonlar ile açık uçlu soru yardımıyla toplanmıştır. Araştırmanın evrenini Türkiye'deki üniversitelerin eğitim fakültelerinde öğrenim gören sınıf öğretmenliği, sosyal bilgiler öğretmenliği, fen bilgisi öğretmenliği ve ilköğretim matematik öğretmenliği bölümü öğretmen adayları oluşturmaktadır. Evrenin tamamına ulaşmak mümkün olmadığından Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden seçilen üniversitelerin ilgili bölümlerindeki tüm öğretmen adaylarına ulaşılması amaçlanmıştır. Bu üniversiteler Akdeniz, Atatürk, Dicle, Gazi, Muğla Sıtkı Koçman, 19 Mayıs ve Yıldız Teknik Üniversiteleridir. Bu kapsamda 2274 öğretmen adayına ölçek uygulanmıştır. Araştırma verileri 2016-2017 bahar döneminde toplanmıştır. Araştırmanın nitel verileri ise gönüllük esasına dayalı olarak 291 öğretmen adayından elde edilmiştir. Araştırmanın nicel verilerinin çözümünde bilgisayarda istatistiksel veri analizi paket programı (SPSS) tercih edilmiştir. Nicel verilerin analizinde, t-testi, tek yönlü varyans analizi, yüzde-frekans analizi ve post-hoc testi yapılmıştır. Nitel veriler ise içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre; en yüksek değer algısı Mesleğini Sevme ve Öğrenmeye Açık Olma alt boyutundadır. Öğretmen adaylarının değerlerin eğitim fakültelerinde kazandırılmasına yönelik algıları ise Empati Kurma ve Anlayışlı Olma alt boyutlarında düşük düzeydeyken, diğer boyutlarda orta düzeydedir. Değerlerin kazandırılmasına yönelik algı en yüksek Ahlaklı ve Dürüst Olma alt boyutundayken en düşük Empati Kurma alt boyutundadır. Bu sonuçlar öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine özgü değer algılarının çok yüksek olduğunu ancak bu değerlerin eğitim fakültelerinde orta ve az düzeyde kazandırıldığını ortaya koymaktadır. Nitel verilerden elde edilen sonuçlar öğretmen adaylarının yarıdan fazlasının değerlerin eğitim fakültelerinde ya da akademisyenler tarafından yeterince kazandırılmadığını ifade etmiştir. Değişkenler açısından elde edilen sonuçlar incelendiğinde ise değer algılarındaki farklılaşmanın cinsiyet, üniversite ve tercih sebebi değişkenlerinde yoğunlaştığı görülmüştür. Değerlerin kazandırılmasına yönelik sonuçlar incelendiğinde ise farklılaşmanın üniversite, bölüm ve tercih sebebi değişkenleri üzerine yoğunlaştığı görülmüştür. Elde edilen belirgin sonuçlar şunlardır: kadın öğretmen adaylarının değer algılarının erkek öğretmen adaylarından yüksektir. Dicle Üniversitesi öğretmen adaylarının Cumhuriyet'e Saygı ve Milli Değerlere Saygı değer algıları büyük ölçüde katılıyorum düzeyindeyken, diğer üniversitelerde tamamen katılıyorum düzeyindedir. Akdeniz Üniversitesi öğretmen adaylarının Ahlaklı ve Dürüst Olma değer algıları diğer üniversitelerde öğrenim gören öğretmen adaylarından düşüktür. Öğretmenliği sevdiği için öğretmenlik mesleğini tercih eden öğretmen adaylarının değer algısı mecbur kaldığı için mesleği seçen öğretmen adaylarından yüksektir. Dicle Üniversitesi öğretmen adaylarının Empati Kurma dışındaki değerlerin kazandırılmasına yönelik algıları diğer üniversitelerde öğrenim gören öğretmen adaylarından düşüktür. Öğretmenliği sevdiği için öğretmenlik mesleğini tercih eden öğretmen adaylarının değerlerin kazandırılmasına yönelik algıları Kaynakları Verimli Kullanma ve Empati Kurma dışındaki diğer alt boyutlarda, mecbur kaldığı için ve ailesi istediği için mesleği seçen öğretmen adaylarından yüksektir. Son olarak öğretmen adaylarının öğretmenlerin sahip olması gereken değerlere yönelik algılarının tüm alt boyutlarda oldukça yüksek olduğu buna rağmen aynı değerlerin eğitim fakültelerinde kazandırılmasına ilişkin görüşlerinin öğretmen adaylarının değer algılarına göre daha düşük seviyede olduğu sonucuna varılmıştır. Araştırma bulguları ve sonuçları doğrultusunda çeşitli öneriler sunulmuş ve gelecekte yapılabilecek araştırmalara yönelik tavsiyelerde bulunulmuştur.