Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı , Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SERAP NUR DUMAN
Danışman: Gürcü Erdamar
Özet:Bu araştırmanın temel amacı, hizmet öncesi öğretmen yetiştirme programlarında yer alan öğretmenlik meslek bilgisi derslerini öğretim elemanları ve öğretmen adaylarının görüşlerine dayalı olarak değerlendirmektir. Aynı zamanda Bologna sürecinin öğretmen yetiştirme programlarına etkisini araştırmak amaçlanmıştır. Araştırmanın alt amaçları ise, öğretmen yetiştirme programlarının planlanması, amacı, içeriği, öğrenme-öğretme süreci ve değerlendirme boyutlarıyla değerlendirmek ile Bologna sürecinin öğretmen yetiştirme programlarındaki etkisini incelemekten oluşmaktadır. Bu araştırmanın modeli betimseldir. Bu araştırma aynı zamanda bir program değerlendirme çalışmasıdır. Araştırmada kullanılan değerlendirme modeli, CIPP program değerlendirme modelidir. CIPP program değerlendirme modeli bağlam, girdi, süreç ve ürün değerlendirmeleri olmak üzere dört boyuttan oluşmaktadır. Bu değerlendirmeler içinde araştırmada süreç değerlendirme boyutundan yararlanılmıştır. Nitel araştırma deseninde olgubilim çalışması olarak yapılan araştırmada ölçüt örnekleme modeli kullanılmıştır. Ölçüt örnekleme ile sekiz eğitim fakültesinde yer alan dört anabilim dalındaki öğretim elemanlarına ve öğretmen adaylarına ulaşılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu oluşturan öğretim elemanları Eğitim Psikolojisi, Öğretim İlke ve Yöntemleri, Ölçme ve Değerlendirme, Sınıf Yönetimi ile Öğretmenlik Uygulaması derslerini sürdüren akademisyenlerden oluşmaktadır. Araştırmanın çalışma vii grubunda yer alan öğretmen adayları belirlenen fakültelerde Türkçe Eğitimi, Sınıf Eğitimi, Matematik Eğitimi, Fen Bilgisi Eğitimi programlarında öğrenim gören son sınıf öğretmen adaylarından oluşmaktadır. Araştırmanın veri toplama sürecinde görüşmeler ve dokümanlar kullanılmıştır. Görüşme yoluyla elde edilen veriler içerik analizi ile analiz edilmiştir. Elde edilen dokümanların analizinde, araştırmacı tarafından hazırlanan belirtke tabloları kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara dayalı olarak ulaşılan sonuçlar şunlardır: Öğretmenlik meslek bilgisi derslerinin planlanmasında KPSS etkili olmaktadır. Bunun yanında YÖK tarafından hazırlanan ders içerikleri, planlamada belirleyici role sahiptir. Öğretmenlik meslek bilgisi derslerinin amaçları, derslere göre değişiklik göstermektedir. Ayrıca meslek bilgisi derslerinin belirtilen amaçlara genellikle bilgi ve kavrama düzeyinde ulaştığı belirlenmiştir. Meslek bilgisi derslerinin içeriğine ilişkin elde edilen sonuçlar da, derslere göre farklılık göstermektedir. Sınıf Yönetimi dersinin içeriğine yeni konu başlıklarının eklenmesi gerektiği belirtilmiştir. Öğretim İlke ve Yöntemleri dersinin içeriği ile ilgili olarak, Program Geliştirme dersinin ön koşul ders olması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlik meslek bilgisi derslerinin öğrenme-öğretme sürecinde genellikle sunuş yoluyla öğretim stratejisinden yararlanıldığı görülmüştür. Değerlendirme boyutunda ise meslek bilgisi derslerinde genellikle ürün odaklı değerlendirme anlayışına dayalı olarak çoktan seçmeli ölçme araçlarının kullanıldığı anlaşılmıştır. Öğretmenlik meslek bilgisi derslerinin, öğretmen adaylarını mesleğe hazırlamadaki katkıları; öğretim programlarını tanıma, düşünme becerilerini geliştirme, öğretmenlik misyonu kazandırma, bireysel farklılıklara önem verme, öğrenme sürecini anlama şeklindedir. Öğretmenlik meslek bilgisi derslerinin bilgi paketlerine ilişkin elde edilen sonuçlar değerlendirildiğinde ise, programların bilgi paketlerine ilişkin eğitim fakültelerinin kendilerine özgü standart başlıklarının olduğu görülmüştür. Her eğitim fakültesinde dört programın bilgi paketinin aynı başlıklarla hazırlandığı ve bilgi paketi yapısının birbirinin aynısı olduğu belirlenmiştir. Program bilgi paketlerindeki eksiklerden bazılarının fakültelere göre değişim gösterdiği, farklı eğitim fakültelerinde farklı başlıklarda eksiklerin bulunduğu tespit edilmiştir. Bunun yanında her eğitim fakültesinin kendi program bilgi paketlerinde aynı eksiklikler bulunduğu belirlenmiştir. Ders bilgi paketleri incelendiğinde de, derslere göre fakültelerdeki ders bilgi paketlerinde farklı eksiklerin olduğu görülmüştür. Bologna sürecinin öğretmen yetiştirme programlarına etkisine ilişkin elde edilen sonuçlarda; Bologna sürecinin çoğunlukla işlevsel sürdürülemediği belirlenmiştir. Bologna sürecinin işlevsel sürdürülememesinin en büyük sebepleri olarak; AKTS hesaplamalarının gerçekçi ve işlevsel yapılmaması ve Bologna sürecinde yer alan değerlendirme ölçütlerinin uygulanabilir olmaması gösterilmiştir. Bunun yanında programlardaki öğrenci sayısı, öğretim elemanlarının haftalık ders yükleri, ders süreleri, dersliklerin ve fakültelerin fiziksel koşulları da öğretmen yetiştirme programında Bologna sürecinin işlevsiz olmasına neden olmaktadır. Öğretmen yetiştirme programlarında Bologna sürecinin geliştirilmesine ilişkin elde edilen sonuçlar ise genellikle derslerin düzenlenmesi ile ilgilidir. Öğretmenlik meslek bilgisi derslerinin genellikle uygulama saati bulunmadığı için öncelikle derslere uygulama saatinin eklenmesi gerektiği belirlenmiştir. Bunun yanında Bologna sürecinin geliştirilmesi için, programların kontenjanlarının azaltılması gerekmektedir. Araştırmada ulaşılan sonuçlara dayalı olarak; öğretmenlik meslek bilgisi derslerinin geliştirilmesine yönelik öneriler sunulmuştur.