Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Kültürlerarası Yaklaşıma Dayalı Edebî Metin Kullanımı: C1 Seviyesi

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI EĞİTİMİ, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2021

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SEMİH ALPER DÜNDAR

Danışman: Fatma Açık

Özet:

Günümüz çok kültürlü dünyasında, diğer kültürlerin üyeleriyle etkili ve uygun bir şekilde iletişime girebilmek için yabancı dillerin öğrenilmesi giderek daha fazla talep görmektedir. Etkili bir kültürlerarası iletişim, kültürlerarası duyarlılığı, kültürel yönleri bilmeyi, kültürlerarası etkileşimi ve aynı zamanda dil becerilerinde yeterli olmayı gerektirir. Dolayısıyla bu araştırmada Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi okuduğunu anlama becerisi, okuma motivasyonu ve kültürlerarası duyarlılık boyutlarıyla bütüncül bir şekilde ele alınmıştır. Bu çalışmanın ana amacı, kültürlerarası yaklaşım temel alınarak özgün edebî metinlere yönelik hazırlanan metin işleme süreçlerinin öğrencilerin okuduğunu anlama becerileri, okuma motivasyonları ve kültürlerarası duyarlılıkları üzerine etkisini incelemektir. Çalışma, nicel araştırmaya dayalı yarı deneysel araştırma yönteminin eş değer olmayan karşılaştırma grubu desenine göre oluşturulmuştur. Araştırma süreci araştırma amacının belirlenmesi, veri toplama araçlarının ve metin işleme etkinliklerinin oluşturulması, çalışma grubunun seçilmesi, çalışmaya dönük metin işleme ve veri toplama uygulamalarının yapılması, verilerin analiz edilip yorumlanması ve çıkarımlarda bulunulması adımlarından oluşmaktadır. Çalışma bu doğrultuda Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Dil Eğitimi Uygulama ve Araştırma Merkezinde C1 düzeyindeki 40 yabancı uyruklu öğrenciyle yürütülmüştür. Çalışma kapsamında 6 farklı alan uzmanından 6 farklı edebî türe (hikâye, şiir, gezi yazısı, mektup, anı ve kısa oyun) ait okuduğunu anlama becerisi, okuma motivasyonu ve kültürlerarası duyarlılıklarının geliştirilmesine uygun özgün metinler hakkında görüş alınmış, belirtilen görüşler neticesinde her türden 2 metin olmak üzere toplam 12 özgün edebî metne kültürlerarası yaklaşıma dayalı metin işleme etkinlikleri hazırlanmıştır. Bu etkinlikler öğrencilerin var olan kültürel şemalarını harekete geçirecek,

viii

metinlerle ve birbirleriyle kültürlerarası etkileşim kuracak şekilde düzenlenmiştir. Araştırma deney ve kontrol gruplarına C1 kuru içerisinde 6 hafta boyunca yürütülmüştür. C1 kurunun başlangıcında ve bitiminde araştırmanın ön testleri ve son testleri uygulanmıştır. Çalışmanın ön test ve son testlerinden elde edilen veriler SPSS 22.0 paket programı ile analiz edilmiştir. Araştırma sonuçları kültürlerarası yaklaşıma dayalı özgün edebî metinlerle yürütülen bir dil öğretim sürecinin öğrencilerin okuduğunu anlama becerilerine, okuma motivasyonlarına ve kültürlerarası duyarlılıklarına anlamlı düzeyde olumlu etki ettiğini göstermiştir. Araştırmanın sonuçlarından hareketle araştırma ve uygulamaya dönük çıkarımlarda bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler : Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi, özgün edebî metinler, okuduğunu anlama becerisi, okuma motivasyonu, kültürlerarası duyarlılık