Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Eczacılık Meslek Bilimleri, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ÇAĞRI İPEK
Danışman: İsmet Çok
Özet:
Sunulan bu çalışmanın hedefinde, kadınlarda görülme sıklığı yüksek
olan Polikistik over
sendromu (PKOS) gelişiminde, gen-çevre etkileşiminin
araştırılması yatmaktadır. PKOS, tipik olarak ergenlik döneminde
gözlenen ve ileri yaşlarda tip 2 diyabet gibi ikincil hastalıkların gelişme
riskini arttıran metabolik bozukluklar ile ilişkilendirilmektedir. Dolayısıyla çalışma, PKOS
gelişiminde önemli rol oynadığı düşünülen ve androjen metabolizmasındaki
bozuklukların genetik nedenlerinden biri olabilecek CYP19 ve PKOS ile en çok
ilişkilendirilen genlerden biri olan DENND1A genlerindeki polimorfizmlerile
PKOS gelişimi arasındaki olası ilişkisinin belirlenmesine yönelik olarak
gerçekleştirilmiştir. Diğer taraftan, günlük yaşantımızda kaçınılmaz olarak pek
çok kaynaktan maruz kaldığımız, endokrin bozucu etkiye sahip kimyasal bir grup
olan alkilfenol bileşiklerinin önemli üyelerine maruziyetinin PKOS ile ilişkisi
de değerlendirilmiştir. Böylelikle, PKOS gelişiminde gen-çevre ilişkisinin
anahtar rol oynayıp oynamayacağı hakkında bilgi sahibi olunmaya çalışılmıştır.
Elde edilen sonuçlar çerçevesinde PKOS gelişimindeki sorumlulukta genetik
faktörlerin mi yoksa çevresel maruziyetlerin mi veya her iki durumun da bir
arada rolunün olup olmadığı konusunda eksikliği duyulan bilgilere ulaşılması
hedeflenmektedir. Çalışmamızda
PKOS gelişiminde bazı genetik ve çevresel faktörlerin rolünün
incelenmesi amacıyla 120
kontrol 102 PKOS hastasında DENND1A rs10818854 ve CYP19 rs2414096 genotiplerinin sıklığını, aynı
bireylerin idrar örneklerinde Bisfenol A (BPA), Oktilfenol (OP) ve Nonilfenol
(NP) düzeylerini araştırdık. Tek Nokta Mutasyon (TNP) analizleri bireylerin DNA
örneklerinde RT-PCR yöntemi uygulanarak, alkilfenollerin ölçümleri ise Sıvı
Kromatografisi-tandem Kütle Spektrometresi (LC/MS-MS) yöntemiyle
gerçekleştirildi. Çalışmamızda Türk popülasyonunda ilk kez DENND1A rs10818854 polimorfizm sıklığı incelenmiş ve varyant alel sıklığı
kontrol grubunda 0,1 bulunmuş PKOS gelişimi açısından ise bir risk faktörü
olmadığı gözlenmiştir.
CYP19 rs2414096 genetik polimorfizminin ise aromataz
aktivitesinden bağımsız olarak PKOS gelişimine yatkınlıkta rol oynadığı
belirlenmiştir. Çalışmamızda sadece OP maruziyetinin zayıf da olsa PKOS
gelişiminde rol oynadığını ve bu riskin CYP19 A aleli taşıyanlarda daha yüksek
olduğunu söyleyebiliriz. Çalışmamız hem alkilfenollerin PKOS gelişimindeki
rolünün incelenmesi hem de DENDD1A rs10818854 ve
CYP19 rs2414096 polimorfizmlerinin sıklığının belirlenmesi açısından
Türk popülasyonunda yapımış ilk çalışmadır. Elde edilen sonuçların PKOS gelişiminde genetik faktörlerin ve çevrenin etkisinin bir arada
değerlendirilme olanağı sunması açısından önemli olduğunu düşünmekteyiz