Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2017
Öğrenci: TUĞBA AYDIN YILDIRIM
Danışman: YETER KİTİŞ
Özet:Araştırma, huzurevinde yaşayan yaşlılarda aromaterapi uygulamasının bilişsel fonksiyonlar ve gündüz uykululuk durumuna etkisini değerlendirmek amacıyla yapılmış kontrol grupsuz ön test-son test yarı deneysel bir çalışmadır. Araştırma Karabük ilinde Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'na bağlı bir huzurevinde yapılmıştır. Araştırma evrenini huzurevinde kalan 110 yaşlı birey örneklemi ise dahil edilme kriterlerine uyan 39 yaşlı birey oluşturmuştur. Aromaterapi uygulamasında esansiyel yağ olarak biberiye, limon ve lavanta yağları kullanılmıştır. Araştırmacı tarafından bir hafta boyunca sabahları biberiye ve limon yağı (1 damla biberiye yağı, 2 damla limon yağı) karışımı 5 dakika koklatılmıştır. Bir hafta arınma döneminin ardından bir hafta boyunca da akşamları 3 damla lavanta yağı koklatılmıştır. Veri toplama aracı olarak Yaşlı Tanıtım Formu, Blessed Oryantasyon Bellek Konsantrasyon Testi ve Epworth Uykululuk Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistikler (ortalama, standart sapma, medyan), bağımlı gruplarda t testi ve Mann Whitney U testi kullanılmıştır. İşlem öncesinde katılımcıların ortalama 8,51±2,33 olan gündüz uykululuk puanı biberiye-limon yağı karışımı uygulaması sonrası 8,13±2,54 (p>0,05), lavanta yağı uygulaması sonrası 5,56±4,02 (p<0,001) bulunmuştur. Gündüz uykululuk puan ortalamasındaki bu anlamlı düşüş lavanta yağının gündüz uykululuk durumunu azalttığını göstermektedir. Uygulama öncesi 14,69±7,35 olan bilişsel fonksiyon puan ortalaması biberiye-limon yağı karışımı uygulaması sonrası 11,26±7,76 (p<0,001); lavanta yağı uygulaması sonrası 11,41±7,78 (p<0,001) bulunmuştur. Bilişsel fonksiyon puan ortalamasındaki bu düşüş her iki esansiyel yağ uygulamasının bilişsel fonksiyonları iyileştirdiğini göstermektedir. Elde edilen sonuçlarla biberiye-limon yağı karışımının ve lavanta yağının yaşlılarda bilişsel fonksiyonları artırmak amacıyla kullanılabileceğini göstermekle birlikte, lavanta yağının aynı zamanda gündüz uykululuk durumunu da azaltması nedeniyle üstünlüğü olduğu sonucuna varılmıştır.