Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2005
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BEKİR EROL
Danışman: Leyla Ercan
Özet:
Bu araştırmanın amacı, Bilişsel-Davranışçı Yaklaşıma Dayalı Psiko-Eğitim Programı geliştirerek bu programın ergenlerin problemli internet kullanım düzeyleri üzerindeki etkisini incelemektir. Ayrıca çalışma kapsamında programın alt yapısını oluşturmak için “Ergenlerin Problemli İnternet Kullanımına İlişkin Görüşleri” adlı nitel bir araştırma yapılmıştır. Bunun yanı sıra araştırma kapsamında daha önce üniversite öğrencileri için geliştirilen İnternette Bilişsel Durum Ölçeği’nin lise öğrencileri üzerinde geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmıştır. Araştırmanın deneysel boyutuyla ilgili katılımcıları belirlemek üzere 2017-2018 Eğitim-Öğretim yılında Elazığ İl Merkezindeki bir Anadolu Lisesinin 9. ve 10. sınıflarda okuyan 8 şubedeki 235 öğrenciye ölçme aracı uygulanmıştır. Bu öğrencilerin 138’i kız, 97’si erkektir. Problemli internet kullanım düzeyleri yüksek olan ergenlerden gönüllü olanlardan seçkisiz atama yöntemiyle 20’şer kişilik deney ve kontrol grubu oluşturulmuştur. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin 23’ü kız, 17’si erkek öğrenciden oluşmaktadır. Araştırma kapsamında 10 oturumluk psiko-eğitim programı geliştirilmiştir. Geliştirilen psiko-eğitim programına PİKAP (Problemli İnternet Kullanımını Azaltma Programı) adı verilmiştir. Deney grubuna 10 oturumluk PİKAP programı uygulanmış, kontrol grubuna ise farklı konularda 2 oturumluk çalışma yapılmıştır. Araştırmanın deseni “ön-test, son-test ve izleme testlerinin bulunduğu deney ve kontrol gruplu” desendir. Araştırmanın bağımsız değişkeni “Bilişsel-Davranışçı Yaklaşıma Dayalı
viii
Psiko-Eğitim Programı”dır. Bağımlı değişken ise ergenlerin problemli internet kullanım düzeyleridir. Araştırmada kullanılan ölçme aracı problemli internet kullanım düzeyini ölçen İnternette Bilişsel Durum Ölçeği-Ergen (İBDÖ-E)’dir. Ölçme aracı, program uygulamasından 2 hafta önce ön-test; programın tamamlanmasının ardından son-test ve programın etkisinin kalıcı olup olmadığını belirlemek amacıyla da son oturumdan 6 hafta sonra izleme testi olarak uygulanmıştır. Verilerin analizi için “Mann Whitney U” ve “Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi” kullanılmış ve sonuçlar SPSS 22.00 programında analiz edilmiştir. Araştırmada elde edilen bulgular, Bilişsel-Davranışçı Yaklaşıma Dayalı Psiko-Eğitim Programının deney grubundaki ergenlerin problemli internet kullanım düzeylerini düşürdüğünü ortaya koymuştur. Bu düşüşün izleme testi sonucunda kalıcı olduğu bulunmuştur. Kontrol grubundaki ergenlerin ön-test, son-test ve izleme testi ölçümleriyle elde edilen problemli internet kullanımı puanları arasında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür. Bu bulgular tartışılarak gelecekte yapılacak çalışmalar için öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler : Problemli İnternet Kullanımı, Psiko-Eğitim, Bilişsel-Davranışçı
Yaklaşım