Çocuklarda temel hareket becerileri ile oyun alanı kullanım ilişkisi: Tasarım matrisi özelinde bir inceleme


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Sena Ahsen AMIRSHOEV

Danışman: Serkan Güneş

Özet:

Bu çalışma, mevcut oyun alanları ile çocukların fiziksel gelişim basamakları arasındaki ilişkiyi tespit etmek, oyun alanı ekipmanlarının temel hareket becerilerine (THB) olan katkılarını ortaya koymak ve yeni yapılacak oyun alanı tasarımlarına THB konusunda kaynak oluşturarak oyun alanlarının çocukların fiziksel gelişimine olan katkısını arttırmak amaçlarıyla yürütülmüştür. Bu amaçlarla Dallas, TX bölgesinde belirlenen 10 farklı oyun alanı incelenmiş ve bu oyun alanlarındaki ekipmanlar analiz edilmiştir. Ekipman analizinin ilk adımında her bir ekipman için üretici firmaların belirlediği ve önerdiği kullanımlar tespit edilmiştir. İkinci adımda bu kullanımlar sırasında uygulanan THB saptanmıştır. Üçüncü adımda ise hem ekipmanların kullanımı hem de THB’nin uygulanması, egzersiz ve spor alanında uygulanan hareketler ile eşleştirilmiş ve bu hareketler sırasında kullanılan kas grupları literatürde daha önceden yapılmış çalışmalardan referans alınarak belirlenmiştir. Böylece oyun alanlarında incelenen ekipman türlerinin çocuklarda desteklediği THB’nin yanında çalıştırdığı vücut kısımları da tespit edilmiştir. Yapılan analiz sonucunda, mevcut oyun alanı ekipmanlarının çocukların THB’nin belli bir kısmını olumlu açıdan etkilediği saptanmıştır. Değerlendirilmeye alınan 30 THB’nin 19 tanesinin oyun alanlarında desteklenebilir olduğu ortaya çıkmıştır. Oyun alanlarında en sık denge becerilerinin, en az ise manipülatif becerilerin desteklendiği ve lokomotor becerilerin bu iki grubun arasında kaldığı ortaya çıkmıştır. Herhangi bir ekipman türü tarafından direkt olarak desteklenmeyen beceriler; galop, sekme, yana kayma, yuvarlanma, yakalama, fırlatma, tekmeleme, sektirme, top sürme, kol altından yuvarlama ve taşıma becerileridir. Yapılan analizden elde edilen bilgilerle oyun alanlarını çocukların fiziksel gelişimi konusunda iyileştirecek ve yeni tasarımlara bu konuda yol gösterebilecek bir tasarım matrisi oluşturulmuştur. Bu matrisin çocukların fiziksel gelişimine yönelik oyun alanı ve ekipman tasarımlarının yapılması ve uygulanması konusunda yol gösterici ve teşvik edici bir rol oynaması ve erken yaşta planlı ve düzenli THB eğitimine erişimi olmayan çocukların gelişimi için alternatif bir imkân ortaya koyması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler : Oyun alanı, oyun alanı ekipmanları, tasarım matrisi, temel hareket becerileri