4-6 yaş resimli çocuk kitaplarının prososyal davranışlar açısından incelenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2015

Öğrenci: BERRİN SOMER

Danışman: NESLİHAN AVCI

Özet:

Resimli hikaye kitaplarının prososyal davranış içerikleri yönünden incelenmesinin amaçlandığı bu nitel araştırmada 200 adet çocuk kitabı ele alınmıştır. Araştırmanın çalışma materyalini belirlemek üzere Türkiye'nin dört farklı ilindeki okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapan toplam 84 öğretmenden, sınıflarındaki 4-6 yaş dönemi çocuklarının en çok tercih ettiği resimli hikaye kitaplarının isimleri öğrenilmiştir. Kitaplarda prososyal içeriklerin varlığı; empati, iletişim başlatma ve sürdürme gibi erken yaşlarda prososyal davranışlara temel oluşturan beceriler ile yardım etme, işbirliği yapma, paylaşma ve özgecilik gibi olumlu sosyal davranışlar incelenmiştir. Araştırmanın verileri içerik analizi ve söylem analizi yöntemleri ile analiz edilmiştir. 200 adet kitap öncelikle içerik analizi ile değerlendirilmiş, prososyal davranış içerikleri bulunan 81 adet resimli çocuk kitabına ise söylem analizi uygulanmıştır. İncelenen 200 kitaptan 81 tanesinde prososyal bir içerik yer alırken 119 tanesinde yer almamıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre örnekleme dahil edilen kitaplarda olumlu sosyal davranışların niceliksel olarak daha az ele alındığı görülmüştür. En fazla ele alınan prososyal içeriğin özgecilik olduğu, ancak bu davranışın hediye verme ve sürpriz yapma gibi boyutlarla yer aldığı, özgeciliği yardım etme davranışının takip ettiği belirlenmiştir. İncelenen kitaplarda ağırlıklı olarak toplumsal yaşamda yalnız kalmama isteğinden kaynaklanan, soru sorma, arkadaş edinme ve oyuna davet gibi sosyal davranış örneklerine yer verilmiştir.