Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2014
Öğrenci: İLKAY ABAZAOĞLU
Danışman: MEHMET FATİH TAŞAR
Özet:Eğitim alanında yapılan reformların yeniliklerin başarıya ulaşıp ulaşmadığının göstergelerinden biri öğrenci başarılarındaki artıştır. Öğrenci başarısının artmasına etki eden en önemli unsur ise bu öğrencileri yetiştiren öğretmenlerin demografik özellikleri ve niteliklerinin artmasıyla mümkündür. Bu durum dünyanın pek çok ülkesinde olduğu gibi Türkiye'de de fen öğretmenlerinin eğitim kapsamındaki yeri ve önemini vurgulamıştır. TIMSS ve PISA gibi uluslararası çalışmaların sonuçlarının gösterdiği üzere Türkiye'nin fen alanındaki başarısı katılımcı ülkelerin ortalamasının altında kalmaktadır. Bu sonuçlar Türkiye'de fen eğitiminin güçlendirilmesine yönelik çalışmaları teşvik edici niteliktedir. Fen eğitiminin etkinliğinin arttırılması için fen öğretmenlerinin eğitimin değişmez öğelerinden biri olması ve pek çok araştırmanın da gösterdiği gibi öğrenci başarısını etkileyen en önemli faktörlerden biri olması nedeniyle fen öğretmenlerinin özelliklerine odaklanmak önemlidir. Bu araştırmanın amacı TIMSS 2011 uygulamasına katılan Singapur, Güney Kore, Japonya, İngiltere, Türkiye, Romanya, Gürcistan, Malezya ve Makedonya'dan oluşan 9 ülkenin 8. sınıf öğrencilerinin fen başarılarıyla, bu öğrencilerin kendi özellikleri ve fen bilgisi öğretmenlerinin özellikleri arasında nasıl bir ilişki olduğunu incelemektir. Bu çalışmada TIMSS 2011 uygulamasına katılan 46.158 öğrencinin ve 1.459 fen öğretmeninin yer aldığı 9 ülke verileri kullanılmıştır. Araştırmanın problemine çözüm bulmak amacıyla Hiyerarşik Lineer Modelleme (HLM) analiz yöntemi kullanılmıştır. HLM analizinde öğrenci fen başarı puanlarının ölçüsü olan 5 makul değer bağımlı değişken olarak seçilmiş ve öğrencilerin ebeveynlerinin eğitim durumları, öğrencinin eğitim hedefi ve öğrencilerin okul yaşamını aileleri ile paylaşımı öğrenci düzeyi yani birinci düzeyde kontrol değişkenleri olarak kullanılmıştır. HLM'nin ikinci düzey değişkenleri olarak seçilen öğretmen düzeyi değişkenler ise üç grup altında toplanmıştır. Bunlar; (1) öğretmenin demografik özellikleri (hizmet süresi, öğrenim durumu, lisans eğitim alanı, iş doyumu), (2) öğretmenin ders işleme ve öğretmenliği ile ilgili özellikler (ders işlerken bilgisayar kullanımı, işbirliği yapması, sınıfa ilgi çekici materyal getirmesi, fen dersi için hazırlanmış yazılım kullanması), (3) öğretmenin son iki yılda aldığı mesleki gelişim (fen konuları, fen eğitimi/öğretimi, fen dersi program geliştirme, bilgi teknolojilerinin fen dersinde kullanımı) etkinliklerine katılma indeksidir. Bu araştırmanın sonuçlarına göre, TIMSS 2011 uygulamasında Türkiye'de öğrencilerin fen başarısı varyansının %28.5'inin öğretmen değişkenleri, kalanının ise öğrenci değişkenleri ile açıklanabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmaya dâhil edilen değişkenler arasında bu başarıyı anlamlı düzeyde etkileyen öğretmen özellikleri; (i) iş doyumu, (ii) derste bilgisayar kullanımı ve (iii) bilgi teknolojileri üzerine almış oldukları mesleki gelişim etkinliklerine katılma indeksi olarak bulunmuştur. Boş (null) model tarafından öğrenci fen başarısını açıklayan öğretmen düzeyi varyans oranı %7.5 (Güney Kore) - %70 (Malezya) aralığındadır. Öğretmenlerin eğitim düzeyi seviyeleri ve öğretmenlerin lisans eğitimlerini fen bilgisi alanında yapmalarının öğrencilerin fen başarı puanlarına etkisi ülkeler arasında farklılık göstermektedir. Öğrencilerin fen başarı puanlarına anlamlı etkisinin bulunduğu belirlenen değişkenlerin deneysel çalışmalarla incelenmesi gerektiği düşünülmektedir.