Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Öğrenci: SEMRA NAVRUZ
Danışman: SANİYE BİLİCİ
Özet:Vardiyalı çalıĢan sağlık personelinde MetS sıklığının belirlenmesi amacıyla planlanıp yürütülen bu çalışma, Ankara ilinde Gazi Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi Gazi Hastanesi'nde 25-50 yaş grubunda (yaş ortalaması 33,0±6,3 yıl) olan, gündüz çalışan (56 kişi) ve vardiyalı çalışan (54 kişi) bireylerden oluşan, toplam 110 gönüllü kadın hemşire üzerinde yapılmıştır. Vardiyalı çalışan grubu >1 yıldır ayda en az 4 kez 16:00-08:00 saatleri arasında çalışmış olan bireyler oluştururken, gündüz çalışan grubu >1 yıldır 08:00-16:00 saatleri arasında çalışan bireyler oluşturmuştur. Araştırma verileri bizzat araştırıcı tarafından uygulanan ve genel bilgiler, sağlık bilgileri, beslenme alışkanlıkları (3 günlük besin tüketim kaydı), fiziksel aktivite değerlendirmesi ve vardiyalı çalışmaya ait bilgilerin yer aldığı bir anket formu ile elde edilmiştir. Ayrıca bireylerin antropometrik ölçümleri, biyokimyasal ölçümleri ve kan basıncı ölçümleri alınmıştır. Günlük ortalama enerji alımı vardiyalı çalışanlarda (1756±659 kkal) gündüz çalışanlara göre (1694±431 kkal) daha yüksek bulunmuştur (p>0,05). Vardiyalı çalışanlarda karbonhidrat (sırasıyla 196,3±85,5 g ve 185,9±54,7 g) ve yağ alımının (sırasıyla 79,5±29,5 g ve 77,1±22,6 g) gündüz çalışan bireylere göre daha yüksek, protein alımının ise (sırasıyla 57,6±21,6 g ve 59,4±17,6 g) daha düşük olduğu saptanmıştır (p>0,05). Vitamin ve mineral alımları değerlendirildiğinde, her iki grup arasında sadece demir alım ortalamaları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olduğu, gündüz çalışan bireylerin ortalama demir alımlarının (10,6±2,9 mg) vardiyalı çalışanlara göre (10,0±4,0 mg) daha yüksek olduğu belirlenmiştir (p<0,05). IDF kriterlerine göre, çalışmaya katılan tüm bireylerin %7,3'ünde, gündüz çalışanların %9,3'ünde, vardiyalı çalışanların ise %5,4'ünde; NCEP-ATP III kriterlerine göre ise, tüm bireylerin %5,5'inde, gündüz çalışanların %9,3'ünde, vardiyalı çalışanların ise %1,8'inde MetS bulunduğu belirlenmiştir (p>0,05). IDF ve NCEP-ATP III kriterlerinin ikisi için de, araştırma grubunda MetS bileşenlerinden en yaygın olanların abdominal obezite (sırasıyla %79,1 ve %37,27) ve düşük HDL kolesterol (%23,63) olduğu gösterilmiştir. Bireylerin eğitim durumu, medeni durumu, çalışma süresi, çalışma saatleri, ana öğün atlama durumu, ev dışında yeme durumu, aktivite durumu ile MetS bileşenleri ortalamaları arasında istatistiksel olarak önemli bir fark bulunmamıştır (p>0,05). Vardiyalı çalışma ve MetS arasındaki ilişkinin saptanmasına yönelik olarak vardiya sisteminin nitelik ve nicelik açısından detaylandırıldığı ve olası tüm etken faktörlerin de incelendiği daha ileri çalışmalara ihtiyaç vardır.