Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Melike AKYOL
Danışman: ESİN BOYACIOĞLU
Özet:Bu tez çalışması, kültürel bilinçlenme ve mimarlıkta yerel modernlik arayışında mimarın yolculuğunun rolünü incelemeyi amaçlamaktadır. Modernliğin büyük anlatısı çerçevesinde vurgulanan evrensellik söylemi yerine yerel kültürün içindeki evrensel değerlerin keşfedilmesinde yolculuk eleştirel bir arayış süreci olarak tanımlanmıştır. İcat edilmiş soyut bir ―evrensellik‖ tanımı yerine yerel olanın içindeki evrensel potansiyeli somut olarak açığa çıkarmayı hedefleyen ―evrensel özne‖lerin yerel-modern keşifleri araştırılmak istenmiştir. Bu kapsamda yolculuk pratiğini mimarlık söyleminin ve mesleki üretim kurgusunun odağına yerleĢtiren ve yerel-modern mimarlık yaklaşımını oluşturmada bir anahtar olarak gören Cengiz Bektaş‘ın anlayışı ve deneyimi örneklenmiştir. Mimarlıkta 1920‘lerden itibaren etkili olan Uluslararası Üslup‘un önerdiği biçimsel kısıtlılık yerine, 1950‘ler sonrası dönemde yerel değerlerden yola çıkan modernizmi savunan bölgeselci ve konumlandırılmış modernist yaklaşımlar öne çıkmıştır. Mimarlıkta bu gelişmelerle eş zamanlı olarak 20. yüzyıl ortasında kültürel zeminde yerelliğe odaklanan Mavi Anadolucular‘ın Anadolu aydınlanması söylemleriyle aynı paralellikte Bektaş, kültürel bir üretim alanı olarak gördüğü mimarlıkta Anadolu‘ya özgü düşünsel ve pratik üretim ortaya koyma ödevini üstlenmiştir. Bu doğrultuda Mavi Anadolucular‘ın kendisinin de katıldığı Mavi Yolculukları‘nda olduğu gibi, Bektaş da Anadolu coğrafyasında yaşamış kadim kültürleri ve onların bugüne ulaşmış geleneklerini öğrenmek, anlamak, çağdaşlık çerçevesinde canlı tutarak geleceğe aktarmak için yolculuk pratiğinin yerinde görme deneyiminden faydalanmıĢtır. BektaĢ, geliĢtirdiği Anadolulu mimarlık söylemi çerçevesinde geleneğe eklemlenen çağdaş bir üretimi ve bu bağlamda bölgesel ve modern bir mimarlık yaklaşımını benimsemektedir. Evrensel özne olarak Bektaş‘ın, yolculuklarında Anadolu‘nun geleneksel yapılarında keşfettiği evrensel ve çağdaş unsurları mimari ve kültürel alanda aktardığı, paylaştığı ve çağdaş üretim içinde yeniden somutlaştırdığı; bu yönleriyle aydın kültür öncüsü ve öncü mimar olma rolünü üstlendiği vurgulanmıştır.