Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Matematik Ve Fen Bilimleri Eğitimi Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: NUR ŞEBNEM BAKIR
Danışman: Ahmet Arıkan
Özet:
Bu tez çalışmasında matematik öğretmenlerinin ve öğrencilerinin problem çözme
süreçlerinde anahtar nokta belirleme durumlarını incelemek amaçlanmıştır. Araştırmanın
katılımcılarını beş matematik öğretmeni ve on lise öğrencisi oluşturmaktadır. Veri toplama
araçları yarı yapılandırılmış görüşmeler, öğretmenlerin ve öğrencilerin çalışma kâğıtları,
araştırmacının gözlem notları olmuştur. Bu çalışmada veri analizi için durum çalışmasının
ve gömülü teorinin teknikleri kullanılmıştır. Uygulamanın ilk kısmında öğretmenlere
problemler içeren çalışma kâğıtları sunulmuştur. Çalışmada yer alan problemler Ölçme,
Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafından hazırlanmış olan üniversiteye giriş
sınav sorularından seçilmiş olan matematiksel problemlerdir. Bu çalışmada anahtar nokta
kavramı; bireyin bir matematiksel problemin çözüm sürecini tamamlayabilmesi için
yapılacak görevler içinde çözüm için en kritik olan bilgi, beceri veya strateji ile ilişkili olan
matematiksel bir fikir anlamında kullanılmıştır. Öğretmenler ile görüşmeler yapılmadan
önce problemlerin çözümü için en kritik olan anahtar noktalar araştırmacı tarafından
belirlenmiştir. Öğretmenler çalışma kâğıtlarında yer alan problemleri çözdükten sonra,
öğretmenlerden anahtar noktaları belirlemeleri istenmiştir. Amaç anahtar noktaları
belirlemek olduğundan, isteyen öğretmenler ile çözümler paylaşılmıştır. Uygulamanın
ikinci kısmında öğrencilere problemler içeren çalışma kâğıtları sunulmuştur. Problem
çözme sürecini tamamlayan öğrencilerden anahtar noktaları belirlemeleri istenmiştir.
Problem çözme sürecinde güçlük yaşayan öğrencilerle ise öğretmenlerinin belirlediği
anahtar noktalar paylaşılmıştır. Bu şekilde bu süreci tamamlayan öğrencilerden de anahtar
noktaları belirlemeleri istenmiştir. Bu görüşmeler ses kayıt cihazı ile kaydedilmiştir.
Görüşmelerden elde edilen veriler ise gömülü teorinin tekniklerine göre analiz edilmiştir.
vi
Öğretmenlerin ve öğrencilerin anahtar nokta belirleme durumları arasındaki benzerlikleri
ve farklılıkları ortaya koymak amacıyla iki uygulamadan gelen veriler betimsel analiz
yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda öğretmenlerin problem çözme
süreçlerinde anahtar nokta belirleme durumları ortaya konmuştur. Katılımcı öğretmenlerin
belirledikleri anahtar noktalar incelendiğinde bazı aynı anahtar noktalar problem çözme
sürecinde en kritik olarak belirlenmiştir. Lise öğrencilerinin problem çözme süreçlerinde
anahtar nokta belirleme durumları ortaya konmuştur. Öğrencilerin problem çözme
sürecinde güçlük yaşadığı bazı durumlarda öğretmenlerin belirlediği anahtar noktalar katkı
sağlamıştır. Bazı durumlarda ise öğrenci çözüm sürecinde ilerlemek için başka bir
öğrencinin belirlediği anahtar noktaya ihtiyaç duymuştur. Öğretmenlerin ve öğrencilerin
problem çözme sürecinde anahtar nokta belirleme durumlarında benzerliklerin ve
farklılıkların olduğu durumlar olmuştur. Öğrencilerin anahtar noktalardan
yararlandıklarında problem çözme performanslarının arttığı gözlemlenmiştir.
Öğretmenlerin düşüncesi de problem çözme süreçlerinde anahtar noktaları belirleme
durumlarının öğrencilerin problem çözme performanslarına katkısı olduğunu yönündedir.
Anahtar Kelimeler : Alt anahtar nokta, anahtar nokta, gömülü teori, lise öğrencileri,
matematik öğretmenleri, matematiksel problem çözme