Hayat bilgisi ders kitaplarında yer alan eleştirel düşünme becerisi kazanımlarına ait etkinliklerin incelenmesi

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2017

Öğrenci: FATİH AKBAY

Danışman: SELMA YEL

Özet:

Teknolojik ürünlerin baş edilemeyen bir şekilde katsal olarak büyümeleri insan hayatına büyük kolaylıklar sağladığı gibi bilgi kirliliğine de sebep olmakta; bu durum bilgilerin kullanımından önce doğruluğunu ve güvenirliğini kanıtlama gerekliliğini yani eleştirel düşünebilmeyi öne çıkarmaktadır. Eleştirel düşünme becerisine sahip bireyler kendilerine sunulan her bilgiyi olduğu gibi doğru olarak kabul etmez, bilginin kaynağını, geçerlilik ve güvenirliğini sorgularlar. Eğitim öğretim hayatının ilk yılları eleştirel düşünme becerisini kazanabilmeleri bakımından öğrenciler için son derece önemlidir. Öğrencileri gerçek hayat durumları ile karşı karşıya getiren hayat bilgisi dersi, eleştirel düşünme becerisinin kazanımı ve geliştirilmesi için mihver ders konumundadır. Hayat bilgisi ders kitaplarında yer alan etkinliklerin öğrencilerin eleştirel düşünebilmelerine imkan sağlayacak nitelikte olması gerekmektedir. Bu araştırmada hayat bilgisi ders kitaplarında yer alan eleştirel düşünme becerisine yönelik kazanımlara ait etkinlik ve içerikleri, Delphi Projesi'nde belirlenen eleştirel düşünme alt becerilerine, kullanılan öğretim strateji, yöntem ve tekniklerine göre incelenerek sınıflandırılmıştır. Doküman analizi yönteminin kullanıldığı bu araştırmada 2015/2016 Eğitim-Öğretim yılında MEB'e bağlı ilkokullarda okutulan hayat bilgisi dersi 1, 2 ve 3.sınıflara ait kitaplar kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, ders kitaplarının hazırlanırken eleştirel düşünme becerisinin sadece neden ve niçin sorularını yanıtlamaktan ibaret bir düşünme türü olarak görüldüğü; eleştirel düşünme becerisine yönelik etkinliklerde, kitaplar üzerinde eşit bir dağılımının olmadığı ve öğretmen kılavuz kitaplarında yoğunlaştığı; öğretim strateji, yöntem ve teknikleri bakımından ise çeşitlilik içermediği ve genellikle soru-cevap yönteminin kullanıldığı görülmüştür.