Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Sadiye Esra ATACAN
Danışman: Ebru Arıkan Öztürk
Özet:
Çalışanlar, işyerinde maruz kaldıkları riskler nedeniyle iş kazası geçirirler. İşverenler bu kazaları araştırmak, tekrarını engellemek için önlem almak ve Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) iş kazalarını bildirmek ile yükümlüdür. Bu kazaların nedenlerini belirlemek ve tekrarlanmasının önüne geçmek için sınıflandırılmış verilerle yapılan birçok istatistiki çalışma bulunmaktadır. Ancak, trafik kazası kaynaklı iş kazalarını kategorik veriler üzerinden belirlemek mümkün olamamaktadır. Dolayısıyla, işle ilgili trafik kazası olarak anılan bu kaza türünün; politika yapıcılar, işverenler ve diğer ilgili/yetkililer tarafından göz ardı edilmesi söz konusu olabilmektedir. İş kazası bildirimlerinde kişilerin doğal dil yeterlilikleri ile yazılmış; ancak sınıflandırılmamış pek çok bilgiyi içeren kaza açıklamaları da yer almaktadır. Bu kaza açıklama metinleri, kazanın gerçekleştiği sektöre, faaliyete, yapılan işe özgü birden çok kaza faktörüne ait bilgileri içermekte olup meydana gelen kazanın daha iyi anlaşılmasına, ayrıca işle ilgili trafik kazalarının tespitine olanak sağlamaktadır. Bu çoklu kaza faktörlerini kategorize ederek doğrudan belirlenemeyen saklı kalmış iş kazası nedenlerini ortaya koymak, ilgili ve yetkililerin dikkatini bu konulara çekmek için sektörel kaza modellerini belirlemek faydalıdır. Bu çalışmada, 2015-2020 yıllarını kapsayan dönemde, SGK’ya yapılmış 7751 adet iş kazası bildiriminde yer alan açıklama metinleri, Metin Madenciliği - Gizli Dirichlet Ayrımı (GDA) algoritmaları kullanılarak analiz edilmiş olup, meydana gelen kazalar; yüksekten düşme, kalp krizi, makine, trafik kazası, işyeri araç kazası ve elektrik olmak üzere 6 konu etiketi altında gruplandırılmıştır. Çalışmada ayrıca, işle ilgili trafik kazalarının sektörel dağılımı ve işyeri tehlike sınıfı dağılımı belirlenmiş ve kazalara ait; iş kazasının gerçekleşme zamanı, yeri, kazalının yaşı, cinsiyeti, eğitim durumuna ilişkin tanımlayıcı istatistikler sunulmuştur. İşle ilgili trafik kazaları %23 ile en fazla karşılaşılan iş kazası sebebi olarak tespit edilmiş olup, en çok ulaşım ve depolama sektöründe gerçekleşse de, tüm sektörlerde karşılaşılan önemli bir iş güvenliği sorunudur.
Anahtar Kelimeler : İş kazası, trafik kazası, metin madenciliği, konu modelleme, iş sağlığı ve güvenliği