Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2014
Öğrenci: SALİH USLU
Danışman: CENGİZ DÖNMEZ
Özet:Bu araştırmanın amacı; sosyal bilgiler öğretmen adaylarının Sosyal Bilgiler Öğretmeni Özel Alan Yeterliklerine İlişkin Öz-Yeterlik İnanç düzeylerinin ve görüşlerinin incelenmesidir. Araştırmada nicel ve nitel araştırma yöntemleri birlikte, yani karma yöntem (mixed method), kullanılmıştır. Sosyal bilgiler öğretmen adaylarına, nicel boyutta Sosyal Bilgiler Öğretmeni Özel Alan Yeterliklerine İlişkin Öz-Yeterlik İnançları Ölçeği, nitel boyutta ise, Sosyal Bilgiler Öğretmeni Özel Alan Yeterliklerine İlişkin Öz-Yeterlik İnancı Görüş Formu uygulanmıştır. Amaçsal örnekleme yaklaşımının, maksimum çeşitlilik örnekleme yönteminin kullanıldığı bu araştırmada çalışma grubu olarak, farklı sosyo-ekonomik özelliklere sahip coğrafi bölgelerdeki üniversiteler seçilmiştir. Çalışma grubunu Adıyaman Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi, Akdeniz Üniversitesi, Kastamonu Üniversitesi, Niğde Üniversitesi, Uşak Üniversitesi ve Yıldız Teknik Üniversitesi oluşturmaktadır. 2013-2014 eğitim öğretim yılında, çalışma grubunu oluşturan üniversitelerin Sosyal Bilgiler Eğitimi Anabilim Dallarında 1. 2. 3. ve 4. sınıflarda öğrenim görmekte olan, gönüllülük esasına göre ölçme araçlarında yer alan tüm sorulara eksiksiz olarak cevap veren, 1024 öğretmen adayı nicel çalışma grubunu, 126 öğretmen adayı ise nitel çalışma grubunu oluşturmuştur. Verilerin analizinde betimsel ve kestirimsel istatistiki süreçler takip edilmiştir. Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının faktörlere göre öz-yeterlik inancı düzeylerine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesinde aritmetik ortalama ( ) ve standart sapma (Ss) kullanılmıştır. Ayrıca öz-yeterlik inancı düzeylerinin bağımsız değişkenler açısından farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla bağımsız örneklemler için t testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Öğretmen adaylarından görüş formu ile elde edilen veriler ise nitel araştırma veri analizi yöntemlerinden biri olan içerik analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlar şunlardır: Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının hem Sosyal Bilgiler Öğretmeni Özel Alan Yeterliklerine İlişkin Öz-Yeterlik İnançları Ölçeği genelinde hem de ölçek alt boyutlarında genel olarak yüksek öz-yeterlik inancına sahip oldukları sonuçlarına ulaşılmıştır. Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının ölçeğin alt boyutlarından biri olan Okul, Aile ve Toplumla İş Birliği Yapma ile ilgili öz-yeterlik inancı düzeylerinin cinsiyetlerine, sınıflarına, mezun oldukları lise türüne, anne öğrenim durumuna, baba öğrenim durumuna, anne meslek durumuna, baba meslek durumuna, ailelerinin aylık toplam gelir durumlarına göre farklılaşmadığı görülmüştür. Fakat sosyal bilgiler öğretmen adaylarının öz-yeterlik inancı düzeylerinde üniversitelerine ve sosyal bilgiler öğretmenliğini seçme nedenlerine göre anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının ölçeğin alt boyutlarından Öğretim Sürecini Planlama ve Düzenleme, Öğrenme-Öğretme Süreci, İzleme ve Değerlendirme ve Mesleki Gelişimi Sağlama ile ilgili öz-yeterlik inancı düzeylerinin ve Sosyal Bilgiler Öğretmeni Özel Alan Yeterliklerine İlişkin Öz-Yeterlik İnançları Ölçeğinin tamamına ilişkin öz-yeterlik inancı düzeylerinin cinsiyetlerine, mezun oldukları lise türüne, anne öğrenim durumuna, baba öğrenim durumuna, baba meslek durumuna, ailelerinin aylık toplam gelir durumlarına göre farklılaşmadığı görülmüştür. Ancak sosyal bilgiler öğretmen adaylarının öz-yeterlik inancı düzeyleri sınıflarına, üniversitelerine, sosyal bilgiler öğretmenliğini seçme nedenlerine ve anne meslek durumuna göre anlamlı farklılıklar göstermiştir. Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançlarının en yüksek olduğunu düşündükleri yeterlik alanlarının, nicel ve nitel analiz sonuçlarına göre genel bir uyum gösterdiği görülmüştür. Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının nicel analiz sonuçlarında kendilerini en fazla yeterli gördükleri yeterlik alanları Öğrenme-Öğretme Süreci ve Okul, Aile ve Toplumla İş Birliği Yapmadır. Nitel analiz sonuçlarına göre de sosyal bilgiler öğretmen adaylarının kendilerini en fazla yeterli gördükleri yeterlik alanları Okul, Aile ve Toplumla İş Birliği Yapma ve Öğrenme-Öğretme Süreci olmuştur.