Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Öğrenci: TAYLAN GÜVENİLİR
Danışman: MELİHA YILMAZ
Özet:Bu araştırmanın amacı, Bellek Eğitimi Yöntemi ve afiş tasarımı çalışmalarının öğrencilerin çevre bilinci kazanımına ve çalışmalarına etkisinin olup olmadığını ortaya koymaktır. Araştırmada, nicel araştırma yöntemlerinden yarı deneysel tek denekli araştırma modeli, tek grup öntest-sontest desen kullanılmıştır. Araştırma 2016-2017 eğitim öğretim dönemi bahar yarıyılında gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemi, İzmir ilinde bulunan iki farklı devlet okulunda görsel sanatlar dersi alan 33 adet 7. sınıf öğrencisinden oluşmaktadır. Araştırma uygulaması, İzmir Aliağa Petrokimya Ortaoklu ve İzmir Karşıyaka Metin Aşıkoğlu okullarında gerçekleştirilmiştir. Uygulama, haftada iki saat olmak üzere öntest-sontest uygulamalarıyla birlikte toplam 12 saat sürmüştür. Uygulama ders öğretmenlerinin gözetiminde araştırmacı tarafından yürütülmüştür. Bellek Eğitimi uygulama konusu, İzmir iline ait altı farklı endemik bitki ile sınırlandırılmıştır. Afiş tasarımlarının konusu ise endemik bitkilere zarar veren etmenler olarak belirlenmiştir. Araştırma verileri, öğrencilerin öntest ve sontest resimlerinin araştırmacıdan bağımsız üç alan uzmanı tarafından değerlendirilmesi amacıyla Resim Değerlendirme Rubriği ve uygulanan eğitimin öğrencilerin çevre bilincine katkısının olup olmadığını ölçmek amacıyla geliştirilen Çevre Bilinci Değerlendirme Ölçeği ile toplanmıştır. Araştırma verileri SPSS 18 (Statistical Package for Social Sciences) ve LİSREL 8.80 (Linear Structural Relations) istatistik paket programları kullanılarak değerlendirilmiştir. Analizler gerçekleştirilmeden önce, veri setleri incelenerek kayıp veriler, uç değerler ve normallik kontrol edilmiştir. Geliştirilen Ölçek ve Rubriğin yapı geçerliğini kontrol etmek için Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) ve Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) uygulanmıştır. Rubriğin faktör analizlerine uygunluğunu sınamak için Kaiser-Mayer-Olkin (KMO) ve Barlett testi yapılmıştır. Rubriklerin güvenirliğinin sağlanmasında puanlayıcılar arası uyuşmaya bakılması önerilmektedir. Bu sebeple, puanlama sonuçlarından Kappa analizleri yapılarak rubriğe ait güvenirlik sonuçları elde edilmiştir. Rubriğin geneli ve ölçek güvenirliğini sınamak için Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı kullanılmıştır. Çevre Bilinci Değerlendirme Ölçeği için ayrıca madde-test (Item Total) korelasyonu ölçülmüştür. Bu araştırmada, öntest ve sontest puanlarının karşılaştırılması, Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi ile yapılmıştır. Araştırmanın Resim Değerlendirme Rubriğine ilişkin bulgularına göre, bellek eğitimi yönteminin öğrencilerin resimlerindeki şablon/şema bitki kullanımının çözümüne ve bitki çeşitliliğinin artmasına etki yaptığı görülmüştür. Yani bu iki maddede sontest lehine anlamlı bir fark görülmüştür. Araştırmada, ayrıntılara yer verme, hareket ifadesi ve yaratıcı yaklaşım maddelerinde puanların sontest lehine yüksek ancak anlamlı olmayan bir fark söz konusudur. Ancak, renk kullanımı, bütünlük ve görsel devamlılık, mekân ifadesi, tasarım ve kompozisyon kriterleri açısından sonuçlar sontest lehine anlamlı bir fark göstermemektedir. Araştırmaya katılan öğrencilerin, Çevre Bilinci Değerlendirme ölçeğinin tek boyutu ölçmeyi hedefleyen ilk yirmi beş sorusu dikkate alındığında sonuçların sontest lehine olduğu, yani araştırmaya katılan öğrencilerin çevre bilinci kazandıkları görülmüştür. Ölçeğin geriye kalan beş maddesinden dördünde öğrencilerin bitki farkındalığı ve bitkileri canlı olarak görüp görmedikleri ölçülmeye çalışılmıştır. Bu maddelerde öğrencilerin sontest cevapları anlamlı bir artış göstermiştir. Öğrencilerin, çevre ile ilgili bilgileri hangi kaynaktan öğreniyorsunuz sorusuna öntestte verilen en yoğun cevap internetten ve belgeselden şeklindedir. Öğretmenden seçeneği en az seçilen seçeneklerden biridir. Fakat sontest'te öğretmenden cevabı artış göstermiştir. Araştırma sonucunda, bellek eğitimi yöntemi ve afiş tasarımı çalışmaları aracılığıyla öğrencilerin çalışmalarındaki klişe bitki çizimlerinin kırıldığı ve doğal çevre sorunlarına karşı farkındalık kazandıkları, buna ek olarak bitki körlüğü sorunlarının giderildiği görülmüştür. Bellek Eğitimi Yöntemi disiplinlerarası bir yöntem olması sebebiyle görsel sanatlar ile birçok alanı birleştirerek öğrencilere farklı kazanımlar edindirilebileceği sonucuna varılmıştır. Buna ek olarak afiş tasarımı konusunun öğrencilerin araştırma yetilerinde artışa sebep olması dolayısıyla aktif öğrenmelerine doğrudan etki ettiği gözlemlenmiştir.