Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2012
Öğrenci: ULAŞ ÖZER
Danışman: YILMAZ ŞENDURUR
Özet:Trakya'daki yaşayan Çingeneler de Dünya'daki diğer Çingeneler gibi müzikal yetenekleri ile dikkat çeker. Bir aile geleneği olarak müzisyenlik, tıpkı yoksul oluşları gibi Çingenelerin tarihsel özelliklerinden biridir. Tüm olumsuz koşullarına karşın Çingene mahallelerindeki sokaklar, seçkin müzik okullarına adeta meydan okuyan toplumsal bir öğrenmenin merkezini oluştururular. Burada, tıpkı bu sokaklar gibi müzikal bilgi ve yetenek de toplumsaldır. İşte bu nedenledir ki Çingeneler denince müzik; müzik denince de Çingeneler akla gelir. Çingenelerin yaşantısında gerçekleşen müzikal öğrenme üzerine odaklanan bu araştırmada nitel bir yaklaşım benimsenmiş olup çalışmanın verileri, Trakya genelindeki (Keşan, Edirne, Tekirdağ, Hayrabolu, Kırklareli, Lüleburgaz) toplam 36 katılımcının oluşturduğu bir çalışma grubundan elde edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubuna yedi yaşından büyük Çingene müzisyenler seçilmiş ve katılımcıların 16'sına usta, 12'sine çırak, 8'ine de aile için hazırlanan sorular yöneltilmiştir. Yarı yapılandırılmış görüşme tekniğiyle elde edilen veriler metne dönüştürülmüş; betimsel analiz yoluyla çözümlenmiş ve ilgili literatürle desteklenmiştir. Nitel bir yaklaşımı esas alan bu araştırma, dört alt problem çerçevesinde gerçekleştirilmiştir. Öncelikle çalışmada, Trakya'da yaşayan Çingene müzisyenlerin yaşantısındaki müzikal öğrenmenin ögeleri üzerinde durulmuştur. Bunlar, buradaki müzikal yaşantı ve öğrenmenin ilk bakışta dikkat çeken tipik özellikleridir. Bu anlamda ilk olarak Çingenelerin yaşantısındaki müzikal öğrenmede etkin bir rol oynayan sokak ve mahalle gibi kamusal alanlar dikkat çekmektedir. Burada yaşayan Çingeneler için müzik, öncelikle bir geçim aracıdır. Bu nedenle bir meslek kolu olarak müzisyenlik, burada bir zanaat olarak karşımıza çıkmaktadır. Müzik zanaatı ise konuyu usta- çırak ilişkisi kapsamında incelemeyi gerektirir ve bu ilişki iş içinde gerçekleşen öğrenmeye vurgu yapar. Araştırmada ikinci olarak Trakya'daki Çingene müzisyenlerin yaşantısındaki müzikal öğrenme süreci ve bu süreçteki etkenler üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda müzikal öğrenme süreci, yönelim, birikim ve üretim olmak üzere üç alt başlıkta ele alınmıştır. Daha sonra müzikal öğrenme sürecine etki eden ortam ve yöntem üzerinde durulmuş; ardından müzik yazısı ve okulun öğrenme sürecindeki yeri, bulguların ışığında tartışılmıştır. Çalışmanın bir diğer odağını çalgı seçim süreci oluşturmaktadır. Burada çalgı seçimine etki eden faktörler üzerinde durulmuş; Trakya'daki Çingene müzisyenlerin çalgı seçimlerine nelerin etki ettiği sorusuna yanıt aranmıştır. Bu amaçla toplumsal talep, ekonomik koşullar, teknolojik gelişmeler ve çocuktaki fiziksel özellikle ilişkilendirilen çalgı seçim süreci, bulgular kapsamında tartışılmıştır. Araştırmanın son odak noktası ise müzikal öğrenme ve cinsiyet arasındaki ilişkidir. Çingenelerin yaşantısında kadınının konumu, kadının toplum içindeki genel konumundan farklı değildir. Geçmişte müzikle daha çok içli dışlı olan kadının müzikle olan ilişkisi, günümüzde daha edilgen bir karakterdedir. Toplumsal baskıyı yönlendiren muhafazakarlık, kadın üzerine olan baskısını artırmış; böylece kadın, geçmişte etkin olarak katıldığı müzikal yaşamdan koparılmıştır. İşte yukarıda kısaca söz ettiğimiz konu başlıkları çerçevesinde gerçekleştirilen bu araştırmada, Çingenelerin yaşantısında müzikal öğrenmenin nasıl gerçekleştiği sorusuna yanıt aranmıştır.